Институт
- Душанбе, 07 Октябр 2024
КОНФЕРЕНЕСИЯИ ИЛМӢ – АМАЛӢ ДАР МАВЗУИ «ЗАБОНИ ДАВЛАТӢ ДАР ЗАМИНАИ ҶАҲОНИШАВӢ: ҲИФЗИ АРЗИШҲОИ МИЛЛӢ ВА МУНОСИБАТҲОИ БАЙНИФАРҲАНГӢ»
КОНФЕРЕНЕСИЯИ ИЛМӢ – АМАЛӢ ДАР МАВЗУИ «ЗАБОНИ ДАВЛАТӢ ДАР ЗАМИНАИ ҶАҲОНИШАВӢ: ҲИФЗИ АРЗИШҲОИ МИЛЛӢ ВА МУНОСИБАТҲОИ БАЙНИФАРҲАНГӢ»
Субҳи 4 уми октябр дар Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б. Искандаров бо ҳузури олимон ва коршиносони варзида конференсия таҳти унвони «Забони давлатӣ дар заминаи ҷаҳонишавӣ: ҳифзи арзишҳои миллӣ ва муносибатҳои байнифарҳангӣ» баргузор гардид. Мавзуи асосии чорабинӣ нақши забони тоҷикӣ дар таҳкими ҳувияти миллӣ, ваҳдати ҷомеа ва пешгирии ассимилятсияи забонӣ буд.
Дар оғози конференсия, директори институт д.и.филол. Қаландариён Ҳоким Сафар сухани ифтитоҳӣ намуда, аз аҳамияти забони тоҷикӣ ҳамчун пояи давлатдории мо ёдовар шуданд. Дар маърӯзаҳои илмӣ, ки аз ҷониби д.и.филол. профессор Муқбил Аламшоев, номзади илмҳои филологӣ Зоолишоева Шамшод Фаросатшоевна, ва котиби илмии ИИГ АМИТ Ризвоншоева Нуриниссо Нуралишоевна пешниҳод гардиданд, мавзӯъҳои муҳими ташаккули лексикографияи тоҷик, забони миллат ҳамчун пояи миллат ва тарҷума ҳамчун воситаи ғанӣ гардондани забони давлатӣ мавриди баррасӣ қарор гирифтанд.
Ин конференсия бори дигар нишон дод, ки забони тоҷикӣ на танҳо рамзи ҳувияти миллӣ ва истиқлолият аст, балки воситаи асосии муносибатҳои байнифарҳангӣ ва рушди фарҳангии мо низ мебошад.
ЗАБОНИ ТОҶИКӢ: ПОЯИ ҲУВИЯТИ МИЛЛӢ ВА ЯГОНАГӢ
Забони тоҷикӣ на танҳо воситаи муошират миёни тоҷикон, балки инъикоскунандаи зиндаи таърихи ҳазорсолаи халқи тоҷик, фарҳанг ва мероси маънавии он мебошад. Ин яке аз қадимтарин забонҳои ҷаҳон буда, ба шохаи эронии оилаи забонҳои ҳиндуаврупоӣ тааллуқ дорад. Таърихи забони тоҷикӣ бо таърихи халқи тоҷик печида буда, решаҳои он то ба асрҳои қадим мерасанд.
Нақши он дар ҳаёти сиёсӣ ва иҷтимоии давлатамон бебаҳост. Аз як тараф, забони тоҷикиро метавон ба ҳайси рамзи ҳокимияти давлатӣ ва истиқлолияти Тоҷикистони азизамон муаррифӣ намуд. Зеро он таърих, анъана ва арзишҳои халқи тоҷикро инъикос менамояд ва ҳувияти миллиро ташаккул медиҳад.
Тавассути забони тоҷикӣ дониш, эътиқод ва рамзҳои фарҳангии мардуми тоҷик аз насл ба насл интиқол дода шуда, барои боқӣ гузоштани мероси гаронбаҳои ба ин забон ва ҳифзи хотираи таърихӣ замина гузошта мешавад.
Аз тарафи дигар, забони тоҷикӣ омили муҳими ваҳдати ҷомеа мебошад. Он ҳамчун пайванди байни минтақаҳо ва гурӯҳҳои гуногуни иҷтимоӣ хизмат намуда, фазои ягонаи муоширатро саросари кишварамон таъмин менамояд. Дар кишварамон Тоҷикистон, ки забонҳои хурди маҳалливу фарҳангҳои гуногун роиҷ ҳастанд, забони тоҷикӣ нақши забони муошират байни халқҳои гуногунзабонро иҷро мекунад ва ба мустаҳкам гардидани муносибатҳои байни сокинони кишвар мусоидат менамояд.
Дар ҷаҳони муосир, ки падидаҳои ҷаҳонишавӣ ва равандҳои муҳоҷирати васеъ хусусиятҳои асосии он ба шумор мераванд, нақши забони тоҷикӣ дар кишварамон боз ҳам муҳимтару мубрамтар мегардад. Рушду такмили забони тоҷикӣ дар замони муосир ба муқобила бо ассимилятсияи забонӣ ва ҳифзи гуногунии фарҳангӣ мусоидат менамояд. Ғайр аз ин, забони тоҷикӣ як воситаи муҳим дар соҳаи маориф, илм ва фарҳанг буда, ба рушду такомули насли ҷавон ва дар оянда мубаддал шудани онҳо ба қувваи зеҳнии кишвар мусоидат менамояд.
Бо вуҷуди ин, мақоми забони тоҷикӣ маънои танг кардани забонҳои дигари маҳаллиро надорад. Дар давлатҳои бисёрзабона одатан сиёсати забонӣ вуҷуд дорад, ки ба ҳифз ва рушди забонҳои хурд нигаронида шудааст. Дар Тоҷикистони азизамон маҳз забони тоҷикӣ ба ҳайси забони давлатӣ қодир ҳаст, то заминаи хубе барои омӯхтану нигаҳ доштани забонҳои хурди маҳаллиро фароҳам оварад.
Танҳо бо муносибати эҳтиёткорона ба забони худ мо метавонем мероси бойи фарҳангии халқамонро ба наслҳои оянда интиқол диҳем.
Забони тоҷикӣ қисми ҷудонашавандаи ҳувияти миллӣ ва давлатдории кишварамон мебошад. Он нақши асосӣ дар ягонагиву якпорчагии сарзаминамон, ҳифзи мероси фарҳангӣ ва рушди давлату давлатдорӣ мебозад. Танҳо бо кӯшишҳои якҷоя мо метавонем ин мероси бойи фарҳангиро ба наслҳои оянда интиқол диҳем ва забони давлатиамонро беш аз пеш рушду нумуъ ва тавсеа диҳем!
- Чоршанбе, 02 Октябр 2024
КОНФЕРЕНСИЯИ ИЛМӢ-АМАЛӢ ДАР МАВЗУИ «АРЗИШҲОИ УМУМИБАШАРӢ ДАР АШЪОРИ МАВЛОНО ҶАЛОЛИДДИНИ БАЛХӢ
Бо камоли ифтихор ба маълумоти ҳамагон мерасонем, ки дар таърихи 01.10.2024 Институти илмҳои гуманитарӣ ба номи академик Баҳодур Искандаров бо муваффақият КОНФЕРЕНСИЯИ ИЛМӢ-АМАЛӢ ДАР МАВЗУИ «АРЗИШҲОИ УМУМИБАШАРӢ ДАР АШЪОРИ МАВЛОНО ҶАЛОЛИДДИНИ БАЛХӢ баргузор гардид.
Дар рафти конфронс, шахсони арҷманд ва донишмандони маъруф, бо маърӯзаҳои пурмазмуни худ дар мавзӯъҳои ишқ, марг, ваҳдат ва умед дар ашъори Мавлоно суханронӣ карданд.
Конференсия бо мубоҳисаҳои академӣ ва саволу ҷавобҳои сермаҳсул ҳамроҳӣ шуда, саҳми назаррас дар рушди таҳқиқоти адабиётшиносӣ ва арзишҳои умумибашарӣ гузошт. Ин чорабинӣ нишондиҳандаи равшани аҳамияти ашъори Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ дар ташаккули ҷаҳонбинии инсонӣ мебошад.
Ташаккур ба тамоми иштирокчиён ва маърӯзачиён барои саҳми бузург ва ҳамкории илмӣ!
- Душанбе, 30 Сентябр 2024
РӮЗИ БУЗУРГДОШТИ МУТАФФАКИРИ МАШҲУРИ ҶАҲОН ҶАЛОЛИДДИНИ РУМӢ БАРОИ ҲАМАИ ДӮСТДОРАНДАГОНИ ОСОРИ Ӯ МУБОРАК БОД!
Муовини директори Институти илмҳои
гуманитарии ба номи Б. Искандарови
Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон,
номзади илми филология Некушоева Ш.С.
РӮЗИ БУЗУРГДОШТИ МУТАФФАКИРИ МАШҲУРИ ҶАҲОН ҶАЛОЛИДДИНИ РУМӢ БАРОИ ҲАМАИ ДӮСТДОРАНДАГОНИ ОСОРИ Ӯ МУБОРАК БОД!
Таърихи инсоният хеле кам шахсиятҳоеро сабти ном кардааст, ки бо ҳузури худ тавонистаанд на танҳо замонеро, ки дар он зиндагӣ карданд, мунаввар созанд, балки таъсири маънавиву ақлонӣ бар давраҳои баъдина гузоранду, масири фикррониву бархурди бисёре аз афрод бо масоили ҳастиву буду бошро комилан сарозер созанд. Бо ин ҳама таъсироти ақлониву зеҳнии худ чунин ашхос дигар наметавонистаанд ба як давраи таърихии муайян мутаалиқ монанд. Ин гуна шахсиятҳо нигини нодири шаҷараи инсониятанду бо мавҷудияти худ дар миёни мисли мо инсонҳои оддӣ тавонистанд бузургиву волоияти фард ва қудрату имкониятҳои тафаккуру иродаи ӯро тасдиқ созанд. Дар шумори ин шахсиятҳо гурӯҳе машҳур бо комёбиҳои беназирашон дар соҳаҳои иҷтимоиву сиёсву фарҳангӣ ва гуруҳи дигаре бо инқилобҳо дар руҳонияту маънавиёт мушоҳида мегарданд, ки аввалҳо такони бузурге дар инкишофи зоҳирии ҷомеаҳои мутаалиқ ба давраҳои гуногуни таърихиву дувумиҳо чароғи тобон барои инкишофи ботинии инсонҳои замони худ ва ҳам давраҳои баъдина будаанд. Ҳар дуи онҳо муаррифгари беҳтарин сифатҳои инсоние мебошанд, ки одамро метавонанд аз ҳалқаи сифатҳои пасту разил ва ниёзҳои ҳақир ва аз раванди ҳаракат ба поён берун бароранду, раҳнамо ба ҷустуҷуи роҳҳои рушди зоҳириву ботинӣ намоянд.
Мавлоно Румӣ бешак яке аз чунин шахсиятҳои бузург, ки аз доираи тафаккури инсонӣ берун ҷасту бо падидае илоҳӣ, ки барои инсонҳои оддӣ номафҳум аст, пайваст. Маълум аст, ки сабаби ин ҷаҳиши руҳии беҳамтои Мавлои Рум вохӯриаш бо шахсияте аз ӯ бузургтар дар он ҳангом - Шамси Табрезӣ дониста мешавад, ки румишиносон ин вохӯриро ҳамчун “таваллуди дубораи Мавлоно”, “бархурди ду баҳри жарф”, “шукуфтани дунёи воқеият дар пеши чашми руёзада” муаррифӣ менамоянд. Ва ба ибораи Абдулҳусайни Зарринкуб Мавлоно ҳангоми во хӯрдан бо Шамси Табрезӣ “бо қаламрави тозае ошно мешавад, ки инсон дар он ҷуз бо нафйи худ наметавонист камоли худро биҷӯяд”, ё худ аз назари Радий Фиш вохӯрии ин ду нафар дар Қуния ҳамчун як “кашфиёти азим – кашфи Инсон барои Инсоният” ва макони вохӯрии ин ду тафаккури бузургро аз забони халқ “макони вохӯрии ду баҳр” (Марҷаъ-ал-баҳрайн) муаррифӣ мегардад. Ва маҳз ҳамнишинӣ бо Шамси Табрезиву саранҷоми он, ки даст задани инқилоби руҳӣ ба Мавлои Рум буд, заминаи эҷод гардидани шоҳкориҳои беҳамтои ирфонӣ – “Девони Кабир” ва “Маснавии маънавӣ”-ро фароҳам овард.
Муфассал ...