Бо камоли эҳтиром ва сарбаландӣ изҳор менамоем, ки Ҳақназар Имомназар, ходими илмии шуъбаи тадқиқоти иҷтимоию иқтисодии Бадахшони ИИГ АМИТ, дар Озмуни ҷумҳуриявӣ бахшида ба Соли 2024 "Соли маърифати ҳуқуқӣ" бо мақолаи арзишманди худ сазовори ҷои якум дар номинатсияи беҳтарин мақолаи илмӣ гардиданд.  Маърифати ҳуқуқӣ – пояи ҷомеаи ҳуқуқбунёд!

     Ин озмун, ки ба ифтихори ҷашни 30-солагии Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид, имкони арзёбии корҳои илмиву маърифатии олимони кишварро фароҳам овард. Дар чунин сатҳи баланди мусобиқа, Ҳақназар Имомназар тавонистанд бо таҳқиқоти илмии худ аҳамияти баланд ва самаранокии маърифати ҳуқуқиро дар ҷомеа таъкид намуда, ҷойгоҳи шоистаи худро дар байни беҳтаринҳо таъмин намоянд.

     Ин дастоварди бузург натиҷаи заҳмати самимӣ ва донишмандии Шумо мебошад. Корҳои Шумо на танҳо ба рушди илми ҳуқуқӣ мусоидат мекунанд, балки намунаи ибрат барои олимони ҷавон ва ҳама онҳое мебошанд, ки дар роҳи маърифат ва дониш талош мекунанд. Сазовори таҳсин ва эҳтиром!

     Мо ифтихор мекунем, ки чунин олимони кордон ва донишманд дар сафҳои пешсафи илми кишварамон қарор доранд. Ҳақназар Имомназар, Шумо бо фаъолияти пурмаҳсули худ собит намудед, ки илму маърифат қувваи пешбарандаи ҷомеа мебошад. Муборак бод!

     Аз самими дил ин муваффақиятро табрик мегӯем ва орзу мекунем, ки ҳамаи талошҳои Шумо ҳамеша бо натиҷаҳои баланд қадр гарданд. Бигзор дастовардҳои навбатии Шумо дар сатҳи миллӣ ва байналмилалӣ низ эътироф шаванд. Ташаккури самимӣ барои саҳми Шумо дар пешрафти илми ватанӣ!

     Бигузор ин комёбӣ оғози муваффақиятҳои бузургтар гардад ва номи Шуморо дар таърихи илм ва маърифати тоҷик бо ҳарфҳои заррин сабт кунад.

 

     Яке аз нуқтаҳои асосии сиёсати дохилии Тоҷикистонро дар давоми панҷ соли охир, ин гузаштани хоҷагии халқи мамлакат ба самти саноатикунонии истеҳсолот ташкил медиҳад. Бо дарназардошти аҳаммияти бузурги соҳаи саноат барои пешрафти мамлакат, Ҳукумати Тоҷикистон солҳои 2022–2026-ро «Солҳои рушди саноат» эълон намуд ва ин натиҷаи хубро ба бор овард. Дар даврони истиқлоли давлатӣ дар Тоҷикистон беш аз 3 ҳазор корхонаи саноатӣ бо 54 ҳазор ҷойи корӣ сохта, ба истифода дода шуд, аммо бо назардошти суръати афзоиши аҳолӣ ин нишондиҳанда ҳанӯз ба талаботи замони муосир ҷавобгӯ буда наметавонад, гарчанде, ки нисбат ба замони Шӯравӣ хеле зиёд аст. 

     Дар давоми солҳои Шӯравӣ дар ҷумҳурӣ 358 корхонаи саноатӣ бо 33 ҳазор ҷойи корӣ фаъолият дошт. Дар муқоиса бояд қайд намуд, ки танҳо дар давоми солҳои 2022–2023 дар кишвар беш аз 1200 коргоҳу корхонаи нави истеҳсолӣ бо 11 ҳазор ҷойи корӣ таъсис дода шуданд. 

     Дар Паёми Пешвои миллат аз 28-уми декабри соли 2024 қайд гардид, ки дар доираи ҳадафи стратегӣ оид ба саноатикунонии босуръати кишвар дар панҷ соли охир ҳаҷми маҷмуи маҳсулоти саноатӣ аз 27 миллиард ба 53 миллиард сомонӣ расонида шуд, ки қариб ду баробар зиёд мебошад. Дар ин давра дар кишвар беш аз 2040 корхонаи саноатӣ ва 74 ҳазор ҷойи корӣ таъсис дода шуд. 

     Ин натиҷа ҳанӯз аз супориши Пешвои миллат кам мебошад, зеро мебоист 100 ҳазор ҷойҳои нави корӣ барои аҳолии мамлакат дар самти саноат таъсис дода шавад. Бо мақсади расидан ба ин ҳадафи стратегӣ, мебоист рушди комплексии саноат таъмин гардад, ки он инкишофи баробари соҳаи энергетика ва роҳсозиро ҳамчун инфрасохтори асосии соҳаи саноат дар назар дорад. Танҳо дар сурати рушди роҳсозӣ ва истеҳсоли кофии энергетика, Тоҷикистон метавонад саноати калони истеҳсолиро ба роҳ монад. 

     Бо ҳамин мақсад дар Паёми Пешвои миллат вазифаи таҷдиду азнавсозии роҳҳои мошингард ва сари вақт ва бо риояи меъёрҳои муосир амалӣ намудани бунёду азнавсозии роҳҳои дорои аҳамияти байналмилалиро зарур шуморид. Барои нигоҳдорӣ ва истифодаи дурусти роҳҳо, ташаккули долонҳои нақлиёти транзитӣ ва инфрасохтори онҳо ба вазоратҳои дахлдор супориш дода шуд, ки дар ин самт тадбирҳои заруриро амалӣ намоянд. 

     Дар умум, барои Тоҷикистон рушди босуръати саноат яке аз роҳҳои ҳалли масъалаи рафъи камбизоатӣ ва кам кардани муҳоҷирати меҳнатӣ мебошад. Пешвои миллат дар Паёми имсола қайд карда буданд, ки дар соҳаҳои мухталифи иқтисоди кишвар беш аз 4,1 миллион ҷойи корӣ таъсису барқарор карда шудааст. 

     Аммо бо дарназардошти афзоиши аҳолӣ, ба Ҳукумати кишвар, роҳбарони вазорату идораҳо, раисони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо супориш дода шуд, ки дар панҷ соли оянда дар ҳамаи соҳаҳои иқтисоди миллӣ беш аз 1 миллиону 400 ҳазор ҷойи кории навро барои ҷавонон таъмин намоянд. 

     Бо дарназардошти ин қисмати далелҳо хулоса кардан мумкин аст, ки Паёми Пешвои миллат барномаи рушди саноатро ҳамчун самти афзалиятноки таъмини даромади буҷети давлат, аҳолӣ ва ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон баррасӣ карда, иҷрои онро вазифаи ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон мешуморад. 

     Замони муосир бо тамоми тағйироту дигаргуниҳои ҳаррӯза инсониятро водор мекунад, ки тамоми нерӯву вақти худро ба омӯзиш – омӯзиши босифат равона намояд. Имрӯз  маориф дар қиёс бо мушкилотҳои геополитикӣ яке аз масъалаҳои мубрам дар ҷаҳони муосир ба ҳисоб меравад. Чунки ояндаи ҳар як давлату кишвар ба рушди ин соҳа вобастагии аввалиндараҷа дорад. Аз ин рӯ масъалаи мазкур дар ҳар як Паёми Пешвои Миллат меҳварӣ буда, онро нишон медиҳад, ки ҳукумати ҷумҳурии Тоҷикистон афзалиятнок будани соҳаи илму маорифро дар таҳким бахшидани давлатдорӣ, беҳбуд бахшидани сифати зиндагии шаҳрвандон, сулҳу субот омили муҳим шумурда, ба он таваҷҷуҳ зоҳир менамояд. Пешвои Миллат дар Паём марбут ба ин масъала изҳор намуданд: «... то вақте ки тамоми ҷомеа ба мактаб ва низоми маориф рӯй наоварад, миллат дастнигар, хору зор, таҳқиргашта ва афроди он моил ба ҳама гуна ҷиноятҳои сангину пешгӯйинашаванда боқӣ хоҳад монд».

       Хушбахтона, бо шарофати истиқлолияти давлатӣ ва сулҳу субот, муаррифии сазовори Тоҷикистон дар арсаи байналмиллалӣ аз тарафи Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тамоми роҳҳо ва имкониятҳои таҳсил дар кишварҳои дилхоҳи ҷаҳон барои насли ҷавон кушода аст ва тавре дар Паёми имсола Пешвои миллат қайд карданд: «... дар замони соҳибистиқлолӣ беш аз 117 ҳазор ҷавонони боистеъдоди мамлакат барои таҳсил ба донишгоҳҳои бонуфузи 42 кишвари пешрафтаи ҷаҳон фиристода шудаанд», дар дохили кишвар бошад «… 65 литсейи касбҳои техникӣ, яъне муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ бо 23 500 хонанда ва курсҳои кӯтоҳмуддати касбомӯзӣ дар назди онҳо бо 12 000 хонанда, инчунин, 88 муассисаи таҳсилоти миёнаи касбӣ – коллеҷҳо бо 106 000 донишҷӯ фаъолият доранд».

       Имрӯз ҳукумати кишвар тамоми имкониятҳо ва нерӯву иқтидорашро ба он равона сохтааст, ки соҳаи илму маориф дар сатҳи баланд қарор ёбад: «… рушди илму маориф калиди пешрафти ҳамаи соҳаҳо ва омили муҳимтарини таъмин намудани ояндаи босуботи давлат ва фардои босаодати ҷомеа ба ҳисоб меравад» ва яке аз самтҳое, ки дар панҷсолаи минбаъда ба он диққати аввалиндараҷа дода мешавад, ин «Рушди сармояи инсонӣ бо роҳи омӯзиш ва бозомӯзии кадрҳо доир ба технологияҳои иттилоотӣ дар дохил ва хориҷи кишвар ва баланд бардоштани маърифати истифодаи технологияҳои рақамӣ» ҷиҳати пешбурди иқтисоди рақамӣ мебошад, ки дар оянда аз вазифаҳои муҳим ба шумор меравад.

       Бояд гуфт, ки омӯзиш, ки аз зинаи таҳсилоти томактабӣ оғоз мегардад, танҳо воситаи ба даст овардани дониш набуда, он як навъ сармоягузорӣ ба оянда аст. Дар ҷаҳони муосир низ бузургтарин сармояи инсонӣ ин донишҳои дақиқи илмӣ мебошанд, ки барои пешрафти захираҳои инсонӣ нақши асосӣ ва ҳалкунанда доранд. Маҳз дониш ҷаҳони беохири имкониятҳоро барои ҳар як фард мекушояд, ҳудуди фаҳмишро васеъ мекунад ва калиди рушди шахсӣ ва касбӣ ба шумор меравад. Ҷаҳони имрӯзро бе пешрафти илму маориф наметавон тасаввур намуд. Зеро тамоми кишварҳое, ки имрӯз ҷаҳон зери нуфузу қудрати онҳо қарор дорад, бешубҳа, пайвандӣ ба пешрафти илму маориф ва техникаву технологияро доранд. Пешвои миллат дар Паёми имсола маҳз ҳамин нуқтаро қайд намуд, ки «ҳамеша дар хотир бояд дошт, ки ҳамаи пешравию пирӯзии ҳар як давлат ва ҷомеаро мактаб ва илму дониш таъмин мекунад».

        Дар замони муосир ғояи таҳсилоти давомнок яке аз тамоюлҳои ҷаҳони муосир ба ҳисоб рафта, барои инсон имконият медиҳад, дониши сатҳи муносиб дошта бошад, бо пешрафти техникаву технологияи ҳозиразамон ҳамқадаму ҳамроҳ бошад. ҳамчунин тавассути омӯзиши давомноки расмӣ ё ғайрирасмӣ имконияти кору фаъолият барои тамоми табақаҳои аҳолӣ пешбинӣ карда мешавад ва барои хубтару беҳтар кардани шароити зиндагӣ як воситаи хеле дастрас ба шумор меравад. Илова бар ин омӯзиши давомдор дар ташаккули шахсияти бомаърифат ва муваффақ барои худтакмилдиҳӣ, кушодани потенсиалҳои худ ва баланд бардоштани рақобатпазирӣ муайян мегардад. Дар ин ҷаҳони зудтағйирёбанда, агар пайваста дар омӯзишу ҷустуҷӯ набошем, сатҳи омодагиамон ба талаботҳои ҷаҳони муосир ҷавобгӯ нахоҳанд буд. Зеро, ҳар яки мо хуб дарк мекунем, ки таҷрибаи ҳаётӣ ва касбиамон чӣ қадар зиёд бошад ҳам, малакаҳои кор бо компютер ва дигар технологияи ҳозиразамонро иваз карда наметавонад. Коршинос Джули Винкл Джилиони дар бораи аҳаммияти таҳсилоти давомдор чунин менависад: «Одамоне, ки дар соҳаи худ шуҳрат ва саҳми назаррас ба даст овардаанд, уҳдадории амиқ ва эҳтиром ба омӯзиши мутассил доранд ва афзалияти онро дар ҳаёти худ мубодила мекунанд.

       Аз ин бармеояд, ки таҳсилоти давомдор хоҳ дар шакли расмӣ бошад, хоҳ ғайрирасмӣ дар пешрафту такмили донишу маҳорат ва малакаи ҳар як шахс муҳим буда, дар баробари ин барои манфиати ҷомеа равона шудааст.

       Бояд гуфт, ки муҳиммияти таҳсилоти давомнок барои худи инсон ва барои ҷомеа аз он фаротар аст, ки мо фикр мекунем:

- аввал ин ки рушди касбӣ ва пешрафт дар бозори рақобати меҳнат пайгирии тамоюлҳои соҳаро талаб мекунад, малакаҳои нав ба даст меорад, таҷрибаро васеъ мекунад;

- дувум, пешрафти босуръати ҷаҳони муосир бидуни мутобиқ шудан ба пешрафтҳои технологӣ ғайриимкон аст. Масалан, барои мутахассиси муосир донистани танҳо барномаҳои Word ва Excel кам аст. Қобилияти кор бо технологияҳо ва барномаҳои дигаре, ки тамоми ҷаҳон рӯ ба онҳо овардааст, зарур аст;

- таҳсилоти давомноки ҷаҳонбинии зеҳниро васеъ мекунад, огоҳии фарҳангиро баланд мебардорад ва ба фаҳмиши ҳамаҷонибаи ҷаҳон мусоидат мекунад;

- дигар ин ки барои афзоиши сарватҳои миллӣ дар баробари захираҳои моддӣ, рушди сармояи инсонӣ дар ҷаҳони муосир аҳаммияти бештареро касб кардааст ва табиист, ки яке аз шароитҳое, ки барои пасандоз кардан ва истифодаи бомуваффақияти ин сармоя ба шумор меравад, ин боз ҳам таҳсилот мебошад.

       Пешвои миллат, Президенти кишвар дар Паёми соли гузашта ба масъалаи рушди сармояи инсонӣ таваҷҷуҳ карда, қайд карданд, ки «Рушди сармояи инсонӣ омили калидии баланд бардоштани сатҳу сифат ва самаранокии соҳаҳои иҷтимоӣ, махсусан, маорифу тандурустӣ, илму инноватсия, инчунин, фаъолияти самараноки муассисаҳои илмӣ мебошад».

      Хушбахтона, дар кишвари азизи мо, аз тарафи ҳукумати мамлакат барои баланд бардоштани сатҳи афзоиши шумораи аҳолии қобили меҳнат, соҳибкасб намудани табақаҳои гуногуни кишвар марказҳои касбомӯзию хизматрасонӣ ва рушди малакаҳо мавриди истифода қарор додааст, ки «фаъолияти онҳо дар соҳибкасб гардонидани шаҳрвандон ва бо сертификатҳои байналмилалӣ таъмин кардани касбомӯзон нақши муҳим хоҳад дошт». Илова бар ин, бо қарори ҳукумати ҷумҳурии Тоҷикистон дар тамоми шаҳру ноҳияҳои кишвар барои омӯзиши забонҳои англисӣ ва русӣ тамоми кормандони корхонаҳои давлатӣ курсҳои забономӯзӣ ташкил карда шудаанд. Ин иқдомест, ки тамоми табақаҳои аҳолии кишвар ба таҳсилоти давомнок фаро гирифта шуда, бори дигар исбот месозад, ки омӯзиш як марҳилаи беохир аст ва барои такмил додани донишу малака, ё худтакмилдиҳӣ синну сол бояд монеа набошад ва муҳим он аст, ки ин падида на танҳо ба пешрафти худи шахсият, балки ба манфиати ҷомеа равона карда шавад.

 

      Манбаҳои истифодашуда:

1. Паёми Президент, 2023 / https: // www.mfa.tj / tg / main / view / 11820 / pajomi-prezidenti-jumhurii-tojikiston-muhtaram-emomali-rahmon-dar-borai-samthoi-asosii-sijosati-dokhili-va-khorijii-jumhuri.

2. Паёми Президент, 2024 / https: // www.mfa.tj / tg / main / view / 11820 / pajomi-prezidenti-jumhurii-tojikiston-muhtaram-emomali-rahmon-dar-borai-samthoi-asosii-sijosati-dokhili-va-khorijii-jumhuri.

3. Значение непрерывного образования в развитии личности. https://infourok.ru/doklad-na-temu-znachenie-neprerivnogo....

4. Некшоева Ш.С. Порчаҳои Паёми Сарвари давлат оиди таҳсилот// Илҳом аз Паём.- Душанбе: «Сифат-Офсет», 2024. – С. 154-160.