Замони муосир бо тамоми тағйироту дигаргуниҳои ҳаррӯза инсониятро водор мекунад, ки тамоми нерӯву вақти худро ба омӯзиш – омӯзиши босифат равона намояд. Имрӯз  маориф дар қиёс бо мушкилотҳои геополитикӣ яке аз масъалаҳои мубрам дар ҷаҳони муосир ба ҳисоб меравад. Чунки ояндаи ҳар як давлату кишвар ба рушди ин соҳа вобастагии аввалиндараҷа дорад. Аз ин рӯ масъалаи мазкур дар ҳар як Паёми Пешвои Миллат меҳварӣ буда, онро нишон медиҳад, ки ҳукумати ҷумҳурии Тоҷикистон афзалиятнок будани соҳаи илму маорифро дар таҳким бахшидани давлатдорӣ, беҳбуд бахшидани сифати зиндагии шаҳрвандон, сулҳу субот омили муҳим шумурда, ба он таваҷҷуҳ зоҳир менамояд. Пешвои Миллат дар Паём марбут ба ин масъала изҳор намуданд: «... то вақте ки тамоми ҷомеа ба мактаб ва низоми маориф рӯй наоварад, миллат дастнигар, хору зор, таҳқиргашта ва афроди он моил ба ҳама гуна ҷиноятҳои сангину пешгӯйинашаванда боқӣ хоҳад монд».

       Хушбахтона, бо шарофати истиқлолияти давлатӣ ва сулҳу субот, муаррифии сазовори Тоҷикистон дар арсаи байналмиллалӣ аз тарафи Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тамоми роҳҳо ва имкониятҳои таҳсил дар кишварҳои дилхоҳи ҷаҳон барои насли ҷавон кушода аст ва тавре дар Паёми имсола Пешвои миллат қайд карданд: «... дар замони соҳибистиқлолӣ беш аз 117 ҳазор ҷавонони боистеъдоди мамлакат барои таҳсил ба донишгоҳҳои бонуфузи 42 кишвари пешрафтаи ҷаҳон фиристода шудаанд», дар дохили кишвар бошад «… 65 литсейи касбҳои техникӣ, яъне муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ бо 23 500 хонанда ва курсҳои кӯтоҳмуддати касбомӯзӣ дар назди онҳо бо 12 000 хонанда, инчунин, 88 муассисаи таҳсилоти миёнаи касбӣ – коллеҷҳо бо 106 000 донишҷӯ фаъолият доранд».

       Имрӯз ҳукумати кишвар тамоми имкониятҳо ва нерӯву иқтидорашро ба он равона сохтааст, ки соҳаи илму маориф дар сатҳи баланд қарор ёбад: «… рушди илму маориф калиди пешрафти ҳамаи соҳаҳо ва омили муҳимтарини таъмин намудани ояндаи босуботи давлат ва фардои босаодати ҷомеа ба ҳисоб меравад» ва яке аз самтҳое, ки дар панҷсолаи минбаъда ба он диққати аввалиндараҷа дода мешавад, ин «Рушди сармояи инсонӣ бо роҳи омӯзиш ва бозомӯзии кадрҳо доир ба технологияҳои иттилоотӣ дар дохил ва хориҷи кишвар ва баланд бардоштани маърифати истифодаи технологияҳои рақамӣ» ҷиҳати пешбурди иқтисоди рақамӣ мебошад, ки дар оянда аз вазифаҳои муҳим ба шумор меравад.

       Бояд гуфт, ки омӯзиш, ки аз зинаи таҳсилоти томактабӣ оғоз мегардад, танҳо воситаи ба даст овардани дониш набуда, он як навъ сармоягузорӣ ба оянда аст. Дар ҷаҳони муосир низ бузургтарин сармояи инсонӣ ин донишҳои дақиқи илмӣ мебошанд, ки барои пешрафти захираҳои инсонӣ нақши асосӣ ва ҳалкунанда доранд. Маҳз дониш ҷаҳони беохири имкониятҳоро барои ҳар як фард мекушояд, ҳудуди фаҳмишро васеъ мекунад ва калиди рушди шахсӣ ва касбӣ ба шумор меравад. Ҷаҳони имрӯзро бе пешрафти илму маориф наметавон тасаввур намуд. Зеро тамоми кишварҳое, ки имрӯз ҷаҳон зери нуфузу қудрати онҳо қарор дорад, бешубҳа, пайвандӣ ба пешрафти илму маориф ва техникаву технологияро доранд. Пешвои миллат дар Паёми имсола маҳз ҳамин нуқтаро қайд намуд, ки «ҳамеша дар хотир бояд дошт, ки ҳамаи пешравию пирӯзии ҳар як давлат ва ҷомеаро мактаб ва илму дониш таъмин мекунад».

        Дар замони муосир ғояи таҳсилоти давомнок яке аз тамоюлҳои ҷаҳони муосир ба ҳисоб рафта, барои инсон имконият медиҳад, дониши сатҳи муносиб дошта бошад, бо пешрафти техникаву технологияи ҳозиразамон ҳамқадаму ҳамроҳ бошад. ҳамчунин тавассути омӯзиши давомноки расмӣ ё ғайрирасмӣ имконияти кору фаъолият барои тамоми табақаҳои аҳолӣ пешбинӣ карда мешавад ва барои хубтару беҳтар кардани шароити зиндагӣ як воситаи хеле дастрас ба шумор меравад. Илова бар ин омӯзиши давомдор дар ташаккули шахсияти бомаърифат ва муваффақ барои худтакмилдиҳӣ, кушодани потенсиалҳои худ ва баланд бардоштани рақобатпазирӣ муайян мегардад. Дар ин ҷаҳони зудтағйирёбанда, агар пайваста дар омӯзишу ҷустуҷӯ набошем, сатҳи омодагиамон ба талаботҳои ҷаҳони муосир ҷавобгӯ нахоҳанд буд. Зеро, ҳар яки мо хуб дарк мекунем, ки таҷрибаи ҳаётӣ ва касбиамон чӣ қадар зиёд бошад ҳам, малакаҳои кор бо компютер ва дигар технологияи ҳозиразамонро иваз карда наметавонад. Коршинос Джули Винкл Джилиони дар бораи аҳаммияти таҳсилоти давомдор чунин менависад: «Одамоне, ки дар соҳаи худ шуҳрат ва саҳми назаррас ба даст овардаанд, уҳдадории амиқ ва эҳтиром ба омӯзиши мутассил доранд ва афзалияти онро дар ҳаёти худ мубодила мекунанд.

       Аз ин бармеояд, ки таҳсилоти давомдор хоҳ дар шакли расмӣ бошад, хоҳ ғайрирасмӣ дар пешрафту такмили донишу маҳорат ва малакаи ҳар як шахс муҳим буда, дар баробари ин барои манфиати ҷомеа равона шудааст.

       Бояд гуфт, ки муҳиммияти таҳсилоти давомнок барои худи инсон ва барои ҷомеа аз он фаротар аст, ки мо фикр мекунем:

- аввал ин ки рушди касбӣ ва пешрафт дар бозори рақобати меҳнат пайгирии тамоюлҳои соҳаро талаб мекунад, малакаҳои нав ба даст меорад, таҷрибаро васеъ мекунад;

- дувум, пешрафти босуръати ҷаҳони муосир бидуни мутобиқ шудан ба пешрафтҳои технологӣ ғайриимкон аст. Масалан, барои мутахассиси муосир донистани танҳо барномаҳои Word ва Excel кам аст. Қобилияти кор бо технологияҳо ва барномаҳои дигаре, ки тамоми ҷаҳон рӯ ба онҳо овардааст, зарур аст;

- таҳсилоти давомноки ҷаҳонбинии зеҳниро васеъ мекунад, огоҳии фарҳангиро баланд мебардорад ва ба фаҳмиши ҳамаҷонибаи ҷаҳон мусоидат мекунад;

- дигар ин ки барои афзоиши сарватҳои миллӣ дар баробари захираҳои моддӣ, рушди сармояи инсонӣ дар ҷаҳони муосир аҳаммияти бештареро касб кардааст ва табиист, ки яке аз шароитҳое, ки барои пасандоз кардан ва истифодаи бомуваффақияти ин сармоя ба шумор меравад, ин боз ҳам таҳсилот мебошад.

       Пешвои миллат, Президенти кишвар дар Паёми соли гузашта ба масъалаи рушди сармояи инсонӣ таваҷҷуҳ карда, қайд карданд, ки «Рушди сармояи инсонӣ омили калидии баланд бардоштани сатҳу сифат ва самаранокии соҳаҳои иҷтимоӣ, махсусан, маорифу тандурустӣ, илму инноватсия, инчунин, фаъолияти самараноки муассисаҳои илмӣ мебошад».

      Хушбахтона, дар кишвари азизи мо, аз тарафи ҳукумати мамлакат барои баланд бардоштани сатҳи афзоиши шумораи аҳолии қобили меҳнат, соҳибкасб намудани табақаҳои гуногуни кишвар марказҳои касбомӯзию хизматрасонӣ ва рушди малакаҳо мавриди истифода қарор додааст, ки «фаъолияти онҳо дар соҳибкасб гардонидани шаҳрвандон ва бо сертификатҳои байналмилалӣ таъмин кардани касбомӯзон нақши муҳим хоҳад дошт». Илова бар ин, бо қарори ҳукумати ҷумҳурии Тоҷикистон дар тамоми шаҳру ноҳияҳои кишвар барои омӯзиши забонҳои англисӣ ва русӣ тамоми кормандони корхонаҳои давлатӣ курсҳои забономӯзӣ ташкил карда шудаанд. Ин иқдомест, ки тамоми табақаҳои аҳолии кишвар ба таҳсилоти давомнок фаро гирифта шуда, бори дигар исбот месозад, ки омӯзиш як марҳилаи беохир аст ва барои такмил додани донишу малака, ё худтакмилдиҳӣ синну сол бояд монеа набошад ва муҳим он аст, ки ин падида на танҳо ба пешрафти худи шахсият, балки ба манфиати ҷомеа равона карда шавад.

 

      Манбаҳои истифодашуда:

1. Паёми Президент, 2023 / https: // www.mfa.tj / tg / main / view / 11820 / pajomi-prezidenti-jumhurii-tojikiston-muhtaram-emomali-rahmon-dar-borai-samthoi-asosii-sijosati-dokhili-va-khorijii-jumhuri.

2. Паёми Президент, 2024 / https: // www.mfa.tj / tg / main / view / 11820 / pajomi-prezidenti-jumhurii-tojikiston-muhtaram-emomali-rahmon-dar-borai-samthoi-asosii-sijosati-dokhili-va-khorijii-jumhuri.

3. Значение непрерывного образования в развитии личности. https://infourok.ru/doklad-na-temu-znachenie-neprerivnogo....

4. Некшоева Ш.С. Порчаҳои Паёми Сарвари давлат оиди таҳсилот// Илҳом аз Паём.- Душанбе: «Сифат-Офсет», 2024. – С. 154-160.

 

      Азизтарин, муқаддастарин, волотарин сарпаноҳ барои инсон Ватан аст. Ҳар як инсон, аз соати ба дунё омаданаш ба ҳар зарра хоку ба ҳар қатра оби Ватан он қадар дил мебандад, ки бе он наметавонад хушбахт бошад. Меҳри Ватан беканор аст, мисли меҳри модар, ки онро касе аз дили мо берун оварда наметавонад. Касе, ки Ватани худро дӯст намедорад, ӯро нангу номус, саодати абадӣ нест. Ҳар боре, ки ба суханони Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон гӯш медиҳам ва суханони дар васфи Ватан гуфтаашонро мешунавам, беихтиёр тамоми ҳастии ман ба меҳри хоку оби Ватан дода мешавад. Ман худамро дар канори рӯди диёр, замини аҷдодӣ, саҳроҳои пур аз гулу гулзор ва дар доманаи кӯҳҳои сар бар афлоккашида мебинам. Бо ҳар бори муроҷиат ба калимаи «Ватан» ман аз пештара дида, маъно ва муҳаббати онро бештару бештар эҳсос мекунам. 

       Хушбахт касест, ки дар Ватани азизаш ба камол мерасад, касбу ҳунар меомӯзад, пайи ободии он хизмат мекунад ва аз он ифтихор мекунад, зеро Ватан ҷоест, ки хуни нофамон дар он ҷо рехтаасту қадамҳои кӯчаки мо дар замини он устувор гардидааст.  Шоиреро дар тамаддуни миллат пайдо кардан мумкин нест, ки ватанашро тараннум накарда бошад. Аксари шоирон аз муҳаббати ватани аҷдодиашон ба исми хеш номи зодгоҳашонро илова мекарданд, масалан Абуабдуллоҳ Рӯдакӣ, Кисоии Марвазӣ, Фирдавсии Тӯсӣ, Носири Хусрави Қубодиёнӣ, Саъдии Шерозӣ ва ҳазорҳо бузургони дигар. 

      Ҳаким Абулқосими Фирдавсӣ дар асари безаволи худ «Шоҳнома», ки саршори ғояи ватандӯстиву ватанпарастист, ҳифзи ватанро аз баҳои ҷон боло гузоштааст. Рустам, ки тимсоли худи Фирдавсӣ аст, баҳри муҳофизати Эрон ҳатто фарзандашро (албатта, надониста) қурбон намуд.  Барои Носири Хусрав Хуросон ва Балх як умр ҳамчун ватани аҷдодӣ намунаи муҳаббати бепоён хизмат карданд. Новобаста аз он, ки ӯ аксари умрашро дар ғарибӣ ва 30-соли охири умрашро дар ғори Юмгон гузаронда буд, як лаҳза ҳам аз муҳаббат ва ёди Хуросон ва Балх фориғ набуд. 

       Шоири ҷанговари адабиёти муосири тоҷик Ҳабиб Юсуфӣ ватанашро хонаи умед, бахшандаи бахту саодат ва модари меҳрубон номида қайд мекунад, ки ҳар гоҳ ба даст қалам гирифта, шеър эҷод карданӣ шавад, пеш аз ҳама забонаш «Ватан» мегӯяд. Ватан сарчашмаи илҳоми шоир будааст.  Инсони беватан монанди моҳии берун аз дарё ва мурғи дур аз чаман афтода аст, ки як умр дар ёди Ватан месӯзанд. Зеро ҳеҷ ҷои олам мисли Ватан азиз нест. Ватан хонаи умеди ҳар як инсон аст. 

       Бо ҳукми тақдир солҳои 90—уми асри ХХ дар сарзамини тоҷикон, ки Истиқлолият нав насибаш гашта буд, фалокати азим ба вуқуъ омад. Ҷанги хонумонсӯз, ҷанги бародаркуши таҳмилшуда ба сари мардум бадбахтии сахт овард ва як қисмашонро хонавайрон, сарсону саргардон, беманзилу макон, дур аз Ватан кард.  Аз шунидаҳоям, зану мард, пиру ҷавон — онҳое, ки дур аз Ватан афтода буданд, ягона орзуашон ин буд: «Тинҷию осудагӣ дар мамлакат, сулҳу ваҳдати абадӣ ва бозгашт ба Ватан». 

Хушбахтона, ба ҳамаи ин фоҷиаҳо, бесарусомониҳо, хонавайронкуниҳо оғоз аз моҳи ноябри соли 1992 дар Иҷлосияи тақдирсоз ва таърихии XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо даъвати сардори хирадманд, миллатдӯст, ватанпарвар, Президенти кунунии кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон хотима бахшида шуд. 

       Солҳо паси сар шуданд, мардуми гуреза ба Ватан баргашт ва ғарибони ба Ватан баргашта кафи хоки замини аҷдодиашро бӯсида, ба чашмонашон молида ин суханҳоро ба забон меоварданд: «Мо, ки ба ғурбат афтодем, танҳо як ормон доштем: бозгашт ба Ватани азиз, бори дигар аз ҳавои софи диёр нафас гирифтан, хокашро ба дидаҳо молидан». 

Оре, ватандӯсти ҳақиқӣ он аст, ки аз гузаштаи худ ифтихор намояд, баҳри ободии кишвари азизаш саъю талош варзад. Барои худшиносиву худогоҳӣ, барои ватандӯсти ҳақиқӣ буданамон, бояд ҳар яки мо аз таъриху тамаддуни гузаштаву имрӯзаи худ огоҳ бошем, зеро таърих моро аз худшиносии маҳаллӣ ба худшиносии миллӣ бурда мерасонад. Чуноне ки Роҳбари давлати мо мегӯянд, “таърих пайвандгари наслҳои гузаштаву ҳозираву оянда аст”! 

 

      Паёми имсолаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ дар шароите пешниҳод гардид, ки ҷаҳони имрӯза ноором аст. Низоъҳои мусалаҳона дар манотиқи гуногун, ташануҷи мухолифатҳои сиёсию иқтисодӣ, таҳримҳо байни кишварҳои абарқудрат, мусаллаҳшавии бошитоб, заиф шудани робитаҳо ва ҳамкориҳои иқтисодӣ, аз тарафи дигар тағйирёбии иқлим метавонанд ба иқтисоди кишвар таъсири манфӣ расонанд. Аз ин рӯ, барои устувории рушди иҷтисодӣ Ҳукумати мамлакат тадбирҳои заруриро амалӣ намуда, ба дастовардҳои муайян ноил гардид.

       Дар шароити имрӯза таъмини амнияти миллӣ, ки омили муҳими устувории рушди иқтисодии мамлакат ба ҳисоб меравад, аз вазифаҳои аввалиндариҷа ба ҳисоб меравад. Дар робита ба ин, дар Паём далелҳои зиёде оид ба дастовардҳои соли 2024 оварда шудаанд. Соли 2024 ҳаҷми маҳсулоти дохилии кишвар ба беш аз 150 миллиард сомонӣ ва суръати рушди воқеии он ба 8, 4 фоиз расонида шуд. Дар панҷ соли охир суръати рушди иқтисодӣ ба ҳисоби миёна 7.7 фоизро ташкил дод.

     Даромади пулии аҳолӣ дар соли 2024 ба 147 миллиард сомонӣ расид, музди меҳнат беш аз 1, 8 баробар ва андозаи миёнаи нафақа 1,5 баробар афзоиш ёфт. Маоши хизматчиёни мақомоти давлатӣ, ташкилоту идораҳои буҷетӣ, степендияҳо 40 фоиз ва андозаи нафақа 30 фоиз зиёд карда шуд.

      Лозим ба ёдоварист, ки дар панҷ соли охир маоши вазифавии кормандони соҳаҳои буҷетӣ дар маҷмуъ ба андозаи 100 фоиз зиёд карда шуд. Вале дар ин муддат дар панҷ соли охир сатҳи тавварум ё баланшавии нархҳои истеъмолӣ ҳамагӣ 29 фоизро ташкил кард.

      Ҷумҳурии Тоҷикистон чун як ҷузъи ҷомеаи баналмилалӣ бо равандҳои иқтисоди ҷаҳонӣ робита дошта дастовардҳои он ба иқтисоди мамлакати мо таъсир мерасонанд. Раванди гузариш ба иқтисоди рақамӣ дар соҳаҳои буҷетӣ ба таъмини шаффофияти муносибатҳои иқтисодию молиявӣ мусодат менамояд.  То охири соли 2025 пардохтҳои ғайринақдӣ дар соҳаҳои буҷетӣ ва хизматрасониҳои давлатӣ пурра таъмин карда шаванд. Инчунин масъалаи баланд бардоштани маърифати молиявии ва фарҳанги андозсупории шаҳрвандон низ дар раванди рақамикунонии иқтисоди миллӣ нақши муҳим мебозад.

     Ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ дар сиёсати давлати Тоҷикистон мақоми хоса дорад. Барои дастгирии соҳаи иҷтимоӣ ва баланд бардоштани сатҳи зиндагии мардум маблағгузорӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ сол то сол зиёд карда мешавад. Соли 2024 – ум хароҷоти соҳаҳои иҷтимоӣ ба 19 миллиард сомонӣ расонида шуд, ки нисбат ба буҷети соли 2023-ум 2 миллиард сомонӣ зиёд мебошад. Соҳаи мазкур 43 фоизи хароҷоти буҷети давлвтиро ташкил медиҳад.

     Ба мақсади боз ҳам беҳтар намудани сатҳи некуаҳволии мардуми кишвар ва тақвияти ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ чунин тадбирҳо дар назар дошта шудаанд:

1. Аз якуми сентябри соли 2025 маоши вазифавии кормандони муассисаҳои томактабӣ ва таҳсилоти умумӣ 30 фоиз зиёд карда шавад;

2. Маоши вазифавии кормандони дигар муассисаҳои соҳаи маориф, соҳаҳои илм, фарҳанг, варзиш, тандурустӣ, муассисаҳои соҳаҳои ҳифзи иҷтимоӣ, мақомоти ҳокимият ва идораи 3. Давлатӣ ва дигар муассисаҳои буҷетӣ ва стипендияҳо 20 фоиз зиёд карда шавад;

4. Ҳади аққали музди меҳнат барои тамоми соҳаҳои иқтисодӣ ва иҷтимоӣ ба андозаи 1000 сомонӣ дар як моҳ муқаррар карда шавад;

5. Аз якуми сентябри соли 2025 нафақаҳои суғуртавӣ, меҳнатӣ, иҷтимоӣ, инчуни иловапулиҳо ба онҳо, андозаи нафақаи заминавӣ 10 фоиз зиёд карда шавад.

      Пешравии мамлакат ва ҳар як давлатро мактабу маориф ва илми дониш таъмин менамоянд. Аз ин рӯ Пешвои миллат дар Паёми имсола низ масъалаи рушди маорифро мавриди баррасии амиқ қарор додаанд. Аз солҳои аввали истиқлол бо ҳидояту супоришҳои Пешвои миллат дар мамлакат садҳо муассисаҳои таҳсилоти умумӣ бунёд карда шудаанд. Вале дар мамлакат афзоиши сол то соли аҳолӣ мушоҳида карда мешавад,ки зарурат ба бунёди муассисаҳои томактабӣ ,мактабҳои нави таҳсилоти умумӣ ба миён меояд. Дар даврони соҳибистиқлолӣ дар мамлакат 3670 муассисаҳои таҳсилоти умумӣ, 262 муассисаҳои томактабӣ ва 35 муассисаи таҳсилоти олии касбӣ бунёд карда шудаанд. Агар соли 1991 дар Тоҷикистон 13 муассисаи таҳсилоти олии касбӣ бо 69 ҳазор донишҷу фаъолият мекарда бошад, ҳоло дар мамлакат 48 муассисаи таҳсилоти олии касбӣ бо зиёда аз 214 ҳазор донишҷӯ фаъолият мекунанд. Рушди соҳаи маориф бо пешрафти илм алоқаи ногусастанӣ дорад. Аз ин рӯ, таҳияи “Барномаи давлатии таёр кардани кадрҳои сатҳи баланди илмӣ барои солҳои 2021-2030” ба миён гузошта шудааст.

     Вусъат ёфтани ҳамкориҳои байналмилалӣ ва ҳамгироии Тоҷикистон бо ҷомеаи ҷаҳонӣ талабот ба мутахассисони дорои касбияти баланд, донанда хуби забонҳои хориҷӣ махсусан забонҳои русӣ ва англисӣ рӯз ба рӯз меафзояд. Бинобар ин вазифа гузошта шудааст, ки стандартҳо ва нақшаву барномаҳои таълимӣ, ворид намудани воҳидҳои нави омӯзгорони забонҳои хориҷӣ, таҳияи маводи муосири таълимӣ, истифода босамари технологияи иттилоотӣ дар таълим, усулҳои нави таълими забон ва такмили маҳорати касбии омӯзгорон таҷдиду такмил ёбанд.

      Чунин андешаҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои ҳар фарди тоҷик омӯзанда ва дархури ниёзҳои ҷомеаи имрӯзаи мо мебошад: “Дар баробари ин бояд гуфт, ки сабаби асосии бадбахтии ҳар як миллат ва давлат эътибор надодан ба сифати мактабу маориф, саҳлангорӣ кардан ба тарбияи кӯдак аз хурдсолӣ ва фароҳам наовардани муҳити мусоид баро таълиму тарбия мебошад. Яъне то вақте ки тамоми ҷомеа ба мактаб ва низоми маориф рӯй наоварад, миллат дастнигар, хору зор, таҳқиргашта ва афроди он млил ба ҳар гуна ҷиноятҳои сангину пешгӯинашаванда боқӣ хоҳад монд. Аз ин лиҳоз, метавон хулоса кард, ки сифати давлат на ба шумораи аҳолӣ, балки ба сифати аҳолӣ вобаста мебошад. Бинобар ин, ташаббус дар ин самт бояд пурра дар дасти давлат бошад.Маҳз барои ҳамин ман аз рӯзҳои аввали роҳбарии худ ба масъалаи илму маориф эътибори доимӣ ва аввалиндараҷа медиҳам”

      Дар Паёми имсола Пешвои муаззами миллат бори дигар таъкид мекунанд, ки фарҳанг ҳастии миллат аст, фарҳанги миллӣ, ки заиф шуд, ҷояшро фарҳанги бегона мегирад. Дар соҳаи рушди фарҳанги миллӣ лоиҳаҳои муҳим амалӣ гардиданд. Бунёди Китобхонаи миллӣ, таъмиру азнавсозии 100 ёдгории таърихию фарҳангӣ, фаъолияти 18 театр, 50 қасри фарҳанг, 14 мактаби санъат, 126 китобхона, 61 боғи фарҳангу фароғат ва 20 осорхона, дар ҳамкорӣ бо ЮНЕСКО ба феҳристи ёдгориҳои фарҳангӣ дохил намудани ёдгориҳои фарҳангии миллӣ, гиромидошти нобиғаҳои миллат намунае аз дастовардҳои давлат дар рушди фарҳанги миллӣ мебошанд.

     Ба ЮНЕСКО пешниҳод намудани таҷлили ҷашни 2550 солагии Эъломияи Куруши Кабир як рӯйдоди фарҳангии муҳимме хоҳад шуд, ки тамаддуни пешрафтаи бостонии аҷдоди моро ба намоиш хоҳад гузошт. Зеро Эъломаи Куруши Кабир тафаккури пешоафтаи далатдории аҷдоди мардуми тоҷикро нишон медиҳад. Лозим ба ёдоварист, ки дар шаҳри Душанбе боғи фарҳангие бо номи “Куруш” бунёд гардида, дар он тандиси “Эъломияи Куруши Кабир” гузошта шудааст.

      Доир гардидани озмунҳои “Тоҷикистон – Ватани азизи ман”, “Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст”, Илм – фурӯғи маърифат”, “Тоҷикон – оинаи таърихи миллат” дар рушди фарҳангии миллат, аз ҷумла насли ҷавон нақши назаррас доранд. То имрӯз дар ин озмунҳо 2 миллиону 60 ҳазор нафар шаҳрвандони кишвар, хусусан ҷавонону наврасон иштирок карда, қариб 1500 нафар соҳиби шоҳҷоиза, чойҳои намунавӣ ва ҷоизаҳои пулӣ гардиданд.

     Инчунин дар Паёми Пешвои миллат ба Маҷлиси Олӣ масъалаҳои дигари иқтисодию иҷтимоӣ, аз ҷумла ба шуғли пурмаҳсул таъмин намудани аҳолӣ, роҳҳои таъсиси ҷойҳои нави корӣ, касбомӯзӣ, тадбирҳои судман андешидан дар самти гуногуни муҳоҷирати меҳнатӣ матраҳ гардидаанд. Масъалаи ҷавонон ва занон низ дар Паёми таҳлили ҳамаҷониба гардида, вазифаҳои мушаххас дар ин самт муайян карда шудаанд.

     Тақвияти амният омили муҳимми тарақиёти мамлакат ба шумор меравад, ки дар ин самт давлат тамоми имконоту захираҳоро ба кор меандозад. Тоҷикистон вобаста ба маефиати миллии худ ҳамкориҳои судмандро бо тамоми кишварҳо ва созмонҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ ривоҷ дода, дар сатҳи байналмилалӣ тбтикору пешниҳодҳои созандаро пешниҳод мекунад, ки аз ҷониби ҷомеаи байналмилалӣ дастгирӣ ёфтаанд. Дар Тоҷикистон маъракаҳои муҳимми ҷаҳонӣ баргузор мегарданд, ки аз нуфузу обрӯи байналитлалии мамлакати мо шаҳодат медиҳанд.

     Ҳамин тариқ, Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон санади муҳимми давлатӣ буда, вазифаҳои мақомоти давлатӣ ва ҳукуматӣ, вакилони мардумӣ ва аҳли ҷомеаро дар рушди ояндаи иҷтисодию иҷтимоии мамлакат инъикос кардааст. Дар амал татбиқ намудани нишондодҳои барномавии Паём ба сарҷамъию ваҳдати миллӣ, дӯстдории Ватани маҳбубамон, ба пешрафти давлати соҳибистиқлол, ободии ватани аҷдодиамон, беҳтар гардидани сатҳу сифати зиндагии мардуми шарафманди Тоҷикистон мусоидат мекунад.

 

 

      Иқтисоди рақамӣ барои кишварҳои муосир, махсусан кишварҳое, ки аз ҷиҳати технологӣ дар ҷустуҷӯи рушди устувор ва самаранокии иқтисодӣ қарор доранд, ҳамчун як воситаи асосии рушди иқтисод ва беҳбудии сифатҳои зиндагии мардум амалӣ гардида истодааст. Тоҷикистон дар соли 2024 таваҷҷуҳ ба ин ҷузъи муҳими стратегияи иқтисодии хешро чун воситаи рушд ва таъмини истиқлолияти иқтисодӣ афзуд. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дар Паём ба Маҷлиси Олӣ, ки моҳи декабри 2024 пешкаш гардид, зикр намуданд: «Иқтисоди рақамӣ барои рушди устувор ва самараноки иқтисоди мамлакат кӯмак хоҳад кард. Мо бояд ин соҳаҳоро ҳамчун омили муҳими рушд ва беҳбудии шароити зиндагии мардум таҳким диҳем». 

      Дар ҳақиқат ҳам иқтисоди рақамӣ як маҷмуаи фаъолиятҳои иқтисодӣ, хизматрасониҳо ва раванде аст, ки дар он технологияи иттилоотӣ ва алоқа (ИТ) нақши асосиро мебозад. Технологияҳои рақамӣ инчунин дар ҳама бахшҳои ҷомеа ва иқтисод таъсири босазо гузошта, имкон медиҳанд, ки шароит барои рушди устувор ва самараноки тиҷорат, сармоягузорӣ ва истеҳсолоти саноатӣ фароҳам ояд. 

     Президенти мамлакат Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми имсолаашон таъкид намуданд, ки бо истифода аз имкониятҳои иқтисоди рақамӣ мо метавонем, бо ба вуҷуд овардани равандҳои новаторона ва рақобатпазир, рушди иқтисоди миллиро таъмин намоем. Агар аз ин нуқтаи назар масъалаи мазкурро таҳлил намоем, дар тӯли 5 соли охир Тоҷикистон дар рушд ва истифодаи технологияи иттилоотӣ (ИТ) ва интернети баландсуръат ба пешравиҳои назаррас ноил гардидааст. 

     Тафсили расмии Вазорати иқтисод ва тиҷорати Тоҷикистон нишон медиҳад, ки то соли 2024, 75% аҳолии кишвар ба интернети баландсуръат дастрасӣ пайдо намуд, ки дар муқоиса бо 5 соли қабл 20% зиёд мебошад. Аз ин рӯ, заминаи рушди иқтисоди рақамӣ дар кишвар тадриҷан тавсеа ёфтааст.

     Технологияҳои рақамӣ барои Тоҷикистон, ки ба иқтисоди рақамии ҷаҳонӣ пайваст мешавад, имкониятҳои бузург барои рушди бахшҳои гуногуни иқтисод, аз ҷумла, рушди тиҷорати электронӣ, хизматрасонии молиявӣ ва бозори рақамии корхонаҳо ва ширкатҳоро фароҳам меоранд. Бо назардошти ин Президенти кишвар дар Паёмашон таъкид мекунанд: «Ҳукумат барои рушди рақамӣ ва гузариш ба иқтисоди рақамӣ саъйи зиёд менамояд. Мо бояд саъй кунем, ки хидматҳои молиявӣ, ҷалби сармоя ва тиҷорати рақамӣ бо стандарти ҷаҳонӣ мутобиқ шаванд». 

      Дар панҷ соли охир Тоҷикистон ба тавсеаи тиҷорати электронӣ диққати ҷиддӣ додааст, ки нишондодҳои зерин аз он шаҳодат медиҳанд: дар соли 2024, ҳаҷми умумии тиҷорати электронӣ дар Тоҷикистон ба 2,5 миллиард сомонӣ расида, ки дар муқоиса бо соли 2020, ки 1,2 миллиард сомонӣ буд, афзоиши дукарата ё 100%-ро нишон медиҳад. Ин дастоварди назаррас барои иқтисодиёти рақамии кишвар аст, ки инъикоскунандаи пайвастшавии Тоҷикистон ба ҷаҳони рақамии муосир аст. 

      Бо назардошти ин пешравиҳо Президенти кишвар ба зарурати таҳкими инфрасохтори рақамӣ ва истифодаи технологияи муосир барои рушд ва амалӣ намудани ташаббусҳои давлат қайд карданд, ки мо бояд барои таҳкими инфрасохтор, рушди технологияҳои иттилоотӣ ва ба вуҷуд овардани шароити муфид барои соҳибкории рақамӣ кӯшиш намоем. Барои иҷрои ин дастур Ҳукумати Тоҷикистон дар доираи стратегияи ҳамкорӣ бо ширкатҳои ҷаҳонӣ барои ба кор андохтани шабакаи 5G ва пешравии хизматрасониҳои молиявӣ таҳти заминаи рақамӣ тадбирҳои ҷиддӣ андешида истодааст. 

     Васоити молиявӣ ва тиҷорати рақамии кишвар дар якҷоягӣ бо кишварҳои дигар дар марҳалаи ягонаи ҷаҳонӣ якҷо шуда, ба рушди устувор ва ҳамоҳангии иқтисод мусоидат мекунанд. Аммо бояд ба яке аз самтҳои ниҳоят зарури ҷодаи иқтисоди рақамӣ диққати махсус дод, яъне барои устувор кардани рушди иқтисоди рақамӣ пеш аз ҳама бояд ба таҳкими инфрасохтор ва таълимоти рақамии шаҳрвандон таваҷҷуҳи ҷиддӣ зоҳир кард, аз ин рӯ дар Паём гуфта шудааст: «Мо бояд ба инкишофи инфрасохтор ва рушди касбҳои рақамӣ диққат диҳем, зеро ин ҷавҳари рушд дар оянда аст». 

      Дар се соли охир Тоҷикистон 50 млн сомонӣ барои таҳкими шабакаҳои рақамӣ ва рушди марҳилаҳои истифодаи технологияи 5G сарф кардааст. Бо вуҷуди ин, монеаҳои махсуси инфраструктураи гуногуни минтақаҳо ва масъалаҳои қабули омӯзишӣ ва рушди кадрҳо дар соҳаи ИТ барои бахши инфрасохтори рақамии Тоҷикистон мавҷуданд.

      Тоҷикистон дар пайравӣ ба рӯҳияи ҷаҳони имрӯза ва рушди иқтисодҳои рақамии минтақаҳои ҷаҳон қарор дорад ва барои солҳои оянда дар соҳаи рақамӣ нақшаҳои амалӣ ва ояндасозро тарҳрезӣ намудааст, ки инро Президенти кишвар дар суханрониашон махсус таъкид намуданд, ки мо бояд доимо ҷиҳатҳои ҳуқуқии соҳаи рақамиро такмил дода, бештар ба таҳкими захираҳои инсонӣ барои рушди технологияи рақамӣ таваҷҷуҳ кунем. 

      Тибқи нақшаи стратегии ҳукумати Тоҷикистон барои 2024-2025, як қатор лоиҳаҳои стратегӣ барои тавсеа ва таълими соҳибкории рақамӣ ва беҳтар кардани хизматрасониҳои давлат ба назар гирифта шудааст. Вазорати рушди иқтисод ва тиҷорати Тоҷикистон, бо дастгирии созмонҳои байналмилалӣ, кӯшиш дорад, ки то соли 2027, ҳиссаи иқтисоди рақамии кишварро ба 10% ММД расонад. 

      Бинобар ин мо, шаҳрвандони кишвар, бояд ба хубӣ дарк намоем, ки барои Ҷумҳурии Тоҷикистон иқтисоди рақамӣ ба унвони як омили асосии рушд ва таҳкими иқтидори иқтисодӣ, дар айни замон, имкониятҳои бесобиқа ва манфиатҳои калонро фароҳам меорад.