Ҳар шаб зи худат бипурс...

Азорабекова Ш

Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б.Исканадарови АМИТ

Ҳар шаб зи худат бипурс, агар ту мардӣ,

К-имрӯз чи хизмате ба мардум кардӣ ?.

         Нисбати журналистон эҳтиром дорам, дар истисно аз он нафароне, ки фарсахҳо дур аз Ватан зиндагию фаъолият дошта, бо ҳар роҳу восита кӯшиш мекунанд миёни мардум ивғо ангезанд ва сабабгори нооромии халқ гарданд.

         Рустами Ҷонӣ ту чи касе ҳастӣ, ки аз номи мардуми Бадахшон садо баланд мекунӣ? Бовар кун 95 %-и мардум туро намешиносанд. Ягон маводи хонданибоби туро мардум надидааст, ба ҷуз аз навиштаҳои беасосу ивғоангези дар шабакаҳои интернет мавҷудбуда, ки мардум ҳатто ба онҳо таваҷҷӯҳ ҳам надоранд. Бас будагист суханчиниву низоъандозӣ миёни ҷавонон. Ту, ки мулки бегонаро ихтиёр кардаӣ аз пайи зиндагии хеш шав, зеро дар Бадахшон касе ба ту баринҳо эҳтиёҷ надорад. Мақсади ту баринҳо фақат гумроҳ намудани ҷавонони содалавҳ мебошад, ки бори дигар исбот гардид. Бо даъвати ту барин ноҷавонмардон, ҷавонони ноогоҳ  аз найрангу фитна қурбон мегарданд.

    Ту, ки миёни мардуми сарбаланди Бадахшон набудаи, магар аз дарди дил ва сӯзиши ҷигари модари бадахшонӣ, ки фарзандаш тӯъмаи офати «марги сафед» гардид, бохабар ҳастӣ?. Худат қазоват кун ва ба ҳодисаҳое, ки ба вуқӯъ мепайванданд, бо чашми дил ва ботин нигоҳ кун. Шумораи ҷавонон ва наврасоне, ки қурбони нашъамандӣ гардиданд, магар кам аст?. Оилаҳои бесаробон, фарзандони падаргумкарда ва як насли носолим магар натиҷаи нашаъаҷаллобӣ набуд? Щояд шумораи қурбоншудагон аз ҳазор кам набошад. Магар онҳо модар надоштанд? Магар он модарони мазлум оҳу фарёд надоштанд? Дар Қуръони Маҷид омадааст: Битарс аз дуои бади мазлум, ки дуои мазлум мустаҷоб мегардад

         Боре шоҳиди оху нола ва дуои бади модари нокоме шудам, ки дар сари ҷасади беҷони писараш гиряву зорӣ дошт ва ин савумин писари аз даст додааш буд. Нолаи ҷигарсӯзи модар ва ду даст ба дуо бардоштааш дили ҳар бинандаро фишор дода ба дард меовард. Пас аз ду моҳ модар аз сактаи дил фавтид. Дарди модарро ҳис кардам ва дуои ӯро, ки ба нашъаву нашъаҷалобӣ нафрат мехонд, ба риштаи назм даровардам, ки хотимааш чуни аст:

         Илтиҷо дорам ба даргоҳат, Худо!

         Илтиҷо дорам зи ту, ай зоти поки Мустафо,

Кун ту ин махлуқи нофармонро дар байни мардум рӯсиёҳ.

Хонадонашро бисӯзон….

Теша зан бар решаи ин гуна марди дилсиёҳ.

Зулфиқори Шоҳи Мардон, пора кун ту пайкараш,

Тозаву озода монанд наслҳо.

Набояд форомӯш кард! Занон ва модарони Бадахшон ҳамеша тарафдори сулҳу субот, тинҷӣ ва оромӣ, пешрафт, ободии диёр ва амнияти фарзандони хеш буданд, ҳастанд ва мемонанд.

ПАЁМ - ҲИДОЯТГАРИ МО ҶАВОНОН БА СӮИ ФАРДОИ СОЗАНДАГИЮ БУНЁДКОРӢ

ХОЛИҚОВ ШОДОБ ХӮҶАМҚУЛОВИЧ, докторанти (PhD) Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б.Искандарови АМИТ 

Ҷавонон – идомадиҳандаи таъриху фарҳанги қадимаи ватани худ, сарчашмаи ташаббусҳои бузург, манбаи ғояҳои нав, эҷодкори тақдири имрӯзу ояндаи Тоҷикистони соҳибистиқлол мебошанд.

                                                                 Эмомалӣ Раҳмон

Боиси ифтихор ва сарфарозист, ки ҷавонони саодатманди кишвари азизамон бо шукргузорӣ ва ифтихори ватандорӣ аз чунин фазои ободу озод ва пуштибонӣ аз сиёсати хирадмандонаи Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи ҳифзи арзишҳои миллӣ, таъриху фарҳанг, забон ва муаррифии Тоҷикистони азизамон дар арсаи байналмилалӣ талош варзида истодаанд. “Ҷавонон – идомадиҳандаи мероси бузургон ва созандагони Ватан” мебошанд. Барои ҷавонон беҳтарин шароит барои таҳсил ва зиндагии осуда муҳайё буда, кӯшиш ба харҷ медиҳанд, ки ба ин ҳама дастгириву ғамхориҳои Ҳукумати мамлакат сазовор гашта, баҳри гул - гулшукуфоии кишвари азизамон Тоҷикистони биҳиштосо саҳм гузоранд. Дар Паёми солонаи худ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ аз нақши ҷавонон, нақши бузургу назаррасашон дар муаррифии кишвари соҳибистиқлоламон ва дастгирии онҳо сухан гуфта, Тоҷикистонро кишвари ҷавонон номиданд. Ҳамчунин, Пешвои ҷавонпарвари миллат дар Паём изҳор доштанд, ки: “Мо имсол «Барномаи миллии рушди иҷтимоии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2022 – 2026» ва «Барномаи давлатии тарбияи ватандӯстӣ ва таҳкими ҳувияти миллии ҷавонони Тоҷикистон барои солҳои 2023 – 2027»-ро қабул намудем.” Воқеан, ҳам қабули ин ду барномаи муҳим саривақтӣ буда, чун дигар иқдомоти наҷибу беназири Сарвари давлат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои дастгирӣ ва дар руҳияи ватанпарастиву меҳандӯстӣ ва худшиносию худогоҳи тарбия намудани ин қишри ояндасози миллат нақши бузург мегузорад.

Лозим ба ёдоварист, ки аз рӯзҳои аввали соҳибистиқлолӣ то имрӯз ҷавонони тоҷик ҳамчун қишри муҳиму тақдирсози ҷомеа, зери таваҷҷуҳи махсуси Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қарор доранд.

Тули 31-соли соҳибистиқлолӣ ҷавонон чун қишри ояндасози ҷомеа аз ҷониби Ҳукумати мамлакат эътироф гардида, барои дастгирии ин насли ташаббускору ояндасоз даҳҳо ибтикороту корҳои беназир ба анҷом расиданд.

 Президенти мамлакат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар як Паёми шодбошии худ ба муносибати Рӯзи ҷавонон изҳор доштанд, ки: “Ҷавонони кишвар низ бо истифода аз шароити барои онҳо фароҳамовардаи давлат ва Ҳукумати мамлакат вазифаҳои худро бо масъулияти баланд дар назди ҷомеа иҷро менамоянд ва ҳамчун насли ташаббускору ояндасоз дар саросари мамлакат ба корҳои бунёдгаронаву созанда машғул мебошанд. Сарвари давлат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паём зикр кардаанд, ки: “Мо бо ҷавонони кишвари худ ифтихор дорем, зеро онҳо дар рушди давлат ва ободии Ватан фаъолона саҳм мегузоранд, марзу буми сарзамини аҷдодиро ҳимоя мекунанд, ватандӯсту ватанпараст, бонангу номусанд ва ба халқу давлати Тоҷикистон содиқ мебошанд.”  Ҷавонони ҳар кишвар сармоя ва муҳимтарин нерӯи он миллат ба ҳисоб мераванд, ки агар ин нерӯ ба хубӣ парвариш дода шавад, оянда метавонад ҳосил ва натиҷаи хубе барои он миллат ва кишвар бошад.
   Дар Паёми имсолаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чунин нуқтаро таъкид намуданд, ки «Татбиқи босамари сиёсати давлатии ҷавонон аз рӯзҳои нахустини соҳибистиқлолӣ дар меҳвари фаъолияти Ҳукумати Тоҷикистон қарор дорад. Ҳукумати Тоҷикистон ташаббусу пешниҳодҳои созандаи ҷавононро ҳамеша дастгирӣ намуда, барои амалӣ гардидани онҳо имконият фароҳам меорад. Тоҷикистонро давлати ҷавонон ном бурдани Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ифодагари он аст, ки он кас ба қувваю иродаи ҷавонони кишвар итминони комил доранд ва хоҳони он ҳастанд, ки насли наврасу ҷавони кишвар ин рисолати худро сарбаландона иҷро намуда, аз пайи омӯзишу тадқиқ бошанд. Зеро қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи сиёсати давлатии ҷавонон» ифодагари мақом ва таваҷҷуҳи хосаи роҳбарият ба ин табақаи ҷомеа аст. Пас аз қабул шудани ин санад яке аз самтҳои муҳим ва афзалиятноки сиёсати иҷтимоии Тоҷикистон сиёсати давлатии ҷавонон ташаккул ёфт ва тарбия намудани инсони комил дар руҳияи ватандӯстиву ватанпарварӣ, садоқату орият, бофарҳангиву маданиятнокӣ оғоз гардад. Боиси хушнуди ва сарфарозтст, ки маҳз бо дастгирии бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон имрӯз ҷавонони кишвар дар муҳити сулҳу субот, ваҳдату ягонагӣ, дар ҷомеаи демокративу ҳуқуқбунёд ба камол расида, дар рушду нумуди ватани азизамон – Тоҷикистон саҳми ҳаррӯзаи худро мегузоранд. Имрӯзҳо ҷавонон дар ҳама соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ кору фаъолият бурда, 70 фоизи аҳолии кишвари офтобии моро ташкил медиҳанд ва ҳамчун муҳаррики асосии ҳаракатдиҳандаи ҷамъият маҳсуб меёбанд. Яке аз масъалаҳое, ки боиси нигаронии ҷомеаи кишвар гаштааст, коста шудани маърифату худогоҳии ҷавонон оид ба пос доштани таъриху фарҳанг, арзишҳои ахлоқӣ ва маънавии миллӣ, ноогоҳӣ ва сатҳи пасти маърифати ҷавонон мебошад, ки ин боиси гаравидани онҳо ба гурӯҳҳои иртиҷоӣ, зиёд гаштани майли наврасону ҷавонон ба арзишҳои бегона мегардад. Имрӯз мо дар тамоми соҳаҳои фаъолияти халқ ҷавонони саодатмандро мебинем, ки бо шукургузорӣ аз фазои тинҷу амни кишвар кору фаъолият намуда, саҳми худро дар пешрафти ватани азизамон мегузорад. Дар рӯҳияи ҳисси баланди миллӣ, садоқат ба давлату миллат, таҳамулгароӣ, ватандӯстиву хештаншиносӣ ва пос доштани арзишҳои миллӣ тарбия намудани ҷавонон вазифаи муҳимтарини ҳамаи сохтору мақомот ва аҳли ҷомеа мебошад. Ин бовариву эътимоди бузурги Пешвои миллат мо, ҷавононро вазифадор месозад, ки бо масъулияти баланд барои давлати хеш содиқонаву самимона хизмат намоем. Аз ин рӯ, ҳар як ҷавони худшиносу ватандӯсти тоҷик ҳар сатри суханронии Сарвари давлатро шиори рӯзмарраи хеш интихоб карда, бо омӯхтани донишҳои муосир, забонҳои хориҷӣ ва иштироки фаъола дар ҳаёти рӯзмарраи кишвар саҳми босазои хешро дар рушди Тоҷикистони соҳибистиқлоламон гузорад. Бинобар ин, мо, ҷавонон бояд ба ин эътимоди бузурги Пешвои муаззами миллат сазовор буда, инро ҳаргиз фаромӯш накунем, ки барои устувории сутунҳои барҷастаи Истиқлоли давлатӣ, бунёди давлати пуриқтидори демократӣ ва пос доштани арзишҳои миллии ниёгонамон масъулияти бузургеро бар зимма дорем. Аз ин хотир, бояд барои сазовор будан ба ин ҳама бовариву дастгириҳои беназири Ҳукумати кишвар содиқонаву самимона хизмат карда, муаррифгари Тоҷикистони азизамон дар арсаи байналмиллалӣ бошем. Мо ҷавонон ба Пешвои миллат ваъда медиҳем, ки ҳар зарра хок, ҳар қатра об ва ҳар санги онро муқаддас дошта, барои баланд бардоштани номаш содиқона хизмат менамоем.

ТАЪРИХИ АДАБИЁТИ ФОРСИИ ТОҶИКӢ ДАР БАДАХШОН (КИТОБИ АВВАЛ)

Охонниёзов В.Д. Таърихи адабиёти форсии тоҷикӣ дар Бадахшон. Китоби аввал:

Заминаҳои пайдоиш ва таҳаввули адабиёти форсии тоҷикӣ дар Бадахшон. - Душанбе: Сифат-Офсет, 2022. - 328 с.

Муҳаррири масъул

доктори илмҳои филологӣ
Абдулназаров Абдулназар Абдулқодирович

Зери назари доктори илмхои филологӣ

Қаландариён Ҳоким Сафар

      Бадахшон сарзамини бостонии тоҷикон ва макони фарҳанги гузаштагони миллати тоҷик буда, он бо махсусиятҳои ҷуғрофӣ, гуногунии табиат, хусусиятҳои лингвистӣ, нозукиҳои фарҳангӣ ва тааллуқоти эътиқодии худ ба як кишвари афсонавӣ мубаддал шудааст. Нобаладии пурра бо чунин махсусиятҳо боис мегардад, ки чеҳра ва мавқеи ин сарзамин дар рушди фарҳанг, одоб, ахлоқ ва тақвияту тарвиҷи арзишҳои миллӣ пурра манзур намегарданд. Адабиёт, ки ба ҳайси пештозтарин воситаи тарғиби арзишҳои умумибашарӣ, аз як тараф, ва калиди дарки зебоӣ, аз тарафи дигар, баромад мекунад, низ дар ин сарзамин нақш ва вазифаҳои худро дорад. Шигифт ин аст, ки маҳз адабиёти форсии тоҷикӣ тафаккури бадеӣ ва андешаи зебоишиносии сокинони ин сарзаминро ташаккул додааст ва он дорои махсусиятҳои мундариҷавӣ ва шаклии худ мебошад. Аз ин лиҳоз, омӯзиши ҳаматарафаи таърихи адабиёти форсии тоҷикӣ дар Бадахшон боиси дарки пурраи аҳаммияти он дар ташаккули хувияти миллӣ ва худшиносии фардии сокинони ин сарзамин мегардад. Таҳлили густурдаи ин адабиёт боиси пуррагии таърих ва назарияи адабиёти тоҷик мегардад. Китоби аввали силсилаи “Таърихи адабиёти форсии тоҷикӣ дар Бадахшон” ба ҳайси мадхали омӯзиш ва пажӯҳиши мавқеву мақоми адабиёти форсии тоҷикӣ, ки ба манзалати забони форсии тоҷикӣ бо тафаккур, фарҳанг ва эътиқоди мардуми ин сарзамин тавҳам аст, баромад намуда, дар он масъалаҳои умдаи марбут ба таъриху фарҳанг, забону адабиёти дар ин сарзамин роиҷбуда сухан меравад.