Дар ВМКБ фестивали «Сад ранги чакан» баргузор гардид

13-уми апрели соли 2023 дар шаҳри Хоруғ бо ибтикори шуъбаи кор бо занон ва оилаи ВМКБ фестивал таҳти унвони «Сад ранги чакан» баргузор гардид. Дар фестивал аз ноҳияҳои ВМКБ бонувону ҷавондухтарон бо дастовардҳои хеш дар соҳаи ҳунармандӣ ширкат намуданд.

Чакан як намуди ҳунари волои мардумӣ ба ҳисоб рафта, таърихи хеле қадима дорад, ки ба ҳаёт, урфу одат ва ҷаҳони маънавии миллати тоҷик, минҷумла тоҷикони Бадахшон алоқамандии зич дорад. Чакан дар матоъҳои пахтагӣ ва абрешимӣ гулдӯзӣ карда мешавад, ки дар байни тамоми занону духтарони тоҷик ривоҷ ёфтааст.

Агар ба таърихи ривоҷу равнақи ҳунари чакандӯзӣ дар Бадахшон назар андозем, тибқи маълумоти илмии мардумшиносон ва фолклоршиносон асосан миёни бонувони ноҳияи Дарвоз ҳанӯз аз замонҳои хеле қадим маъмул будааст. Дар ин бора муаррих А. А. Бобринской маълумоти пурарзиши илмӣ матраҳ намудааст (Нақшу нигори тоҷикони Дарвоз. 1900).

Дар чакандӯзӣ рангҳои гуногуни табиӣ истифода бурда мешуданд. Бояд тазаккур дод, ки ҳунари гулдӯзи дар тамоми Бадахшон низ ривоҷ ёфта буд, вале бо интихоби ранг, тарзи дӯхт, истифодабарӣ аз ҳамдигар фарқ мекарданд, ки баъзан ин тафовутҳо ҳатто дар байни деҳаҳои ҷудогона низ ба назар мерасанд. Нақшу нигори ҳунари гулдӯзӣ асосан табиатро инъикос мекард. Ин нақшу нигораҳо бо номҳои ислимӣ, зооморфӣ, кайҳонӣ, геометрӣ ё гиреҳ вуҷуд доранд. То кунун дар ҳунарҳои мухталиф аз қабила ҷӯроб, шерозаи тоқӣ, куртаҳои занона ва мардона, шерозаи поҷома, миёнбанд, намад, сӯзанидӯзӣ, курпаву болишт, рӯпӯши рахти хоб корбурд мегарданд. Нақшу нигорҳои мавҷудбуда ифодагари ин ё он унсурҳои табиат буда, баёнгари тасаввурот, эътиқод ва боварҳои мардумӣ ба ҳисоб мераванд. Масалан тасвири офтоб дар сӯзаниҳо, тасвири аловгул, партовус, мавҷи об, гардуна дар ҷӯробҳо рамзи рӯшноӣ ва гармӣ, гуногунрангӣ, гардиши солу моҳ ва ғайра дониста мешаванд. Ҳамин тавр ҳар як нақш вижагии хоси худро дошта, пайванди ногусастании инсон ва табиатро аз замони пеш то имрӯз ифода мекунанд.

         Дар замони ҷаҳонишавӣ баргузор намудани чунин фестивалҳо хеле ба маврид буда, аз як тараф агар ҳунари волои аҷдодӣ ҳифз шавад, аз тарафи дигар таваҷҷуҳи ҷавононро ба худ ҷалб менамояд. Инчунин бори дигар ҳунари мардумӣ муаррифӣ гардида, арзишҳои фарҳангӣ пос дошта мешаванд ва барои пойдории онҳо заминаи устувор хоҳад гузошт.

Н. Қурбонхонова номзади илмҳои филологӣ, мудири шуъбаи фолклор ва адабиёт, Азорабекова Ш. ходими калони илмии шуъбаи таърих ва мардумшиносии ИИГ ба номи академик Б. Искандарови АМИТ

акс аз: https://your.tj/chakan-kak-prizvanie-istorija-toj-kto-hranit-tradicii/

Дар Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б.Искандаров семенари илмӣ баргузор гардид

Тибқи нақша-чорабиниҳои Институти илмҳои гумантитарии ба номи академик Б. Искандарови АМИТ дар таърихи 11.04.23 семинари илмӣ дар мавзуи «Методологияи тадқитоти лингвистӣ» баргузор гардид. Мавзуи семинарро сарходими шуъбаи забонҳои помирӣ, доктори илмҳои филологӣ, профессор Аламшоев М. М. баррасӣ карда, моҳияту зарурияти гузаронидани тадқиқотро барои муҳаққиқони ҷавон фаҳмонда дод. Мавсуф нишон дод, ки дар тадқиқоти лингвистӣ методҳои мухталиф мавҷуданд, вале истифода ва интихоби онҳо дар корҳои илмӣ ба муҳаққиқ вобастагӣ дорад. Аз ин рӯ вижагии ҳар як методи тадқиқотиро донистан зарур аст ва дар кори илмӣ ҷой додани онҳо эҳтиёткориро тақозо менамояд. Семинари илмӣ бо баҳсу мунозира анҷом пазируфт.

Об сарчашмаи ҳамаи мавҷудоти зинда дар олам аст

         Мутобиқи таҳлили коршиносони масоили об дар ҷаҳон зиёда аз 780 млн нафар ба оби тозаи ошомиданӣ дастрасӣ надоранд.  Зиёдан аз 1 миллард нафар ба оби тоза ниёзманд аст. Ҳамасола ҳазорҳо нафар аз нарасидани оби ошомиданӣ ва надоштани шароити беҳдошт мефавтанд.  Тоҷикистон  ҳамчун кишвари дорои захираи бойи об дар минтиқа ва ҷаҳон  маълум аст.  Роҳбарияти олии мамалкат дар ҳудуди кишвар ба масъалаи дастрасӣ ба оби тозаи ошомиданӣ  дер боз чораҳои амалӣ андешида, аҳолии кишварро бо оби ошомиданӣ таъмин намуда истодааст. Тибқи маълумотҳои Бонки ҷаҳонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон 36% аҳолии деҳот ва 87% аҳолии шаҳр ба оби тозаи ошомиданӣ дастрасӣ дорад.   Гарчанде норасоии об дар ҳудуди кишвари мо эҳсос намешавад, дар минтиқа ва ҷаҳон як проблемаи асосӣ ба ҳисоб меравад.

Сарвари давлат Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дер боз дар созмонҳои ҷаҳонӣ масъали норасоии об дар сайёраро масъалагузорӣ менамояд. Ҷомеаи ҷаҳонӣ  бошад, якдилона аз пешниҳодҳои Ҷаноби Олӣ дастгирӣ менамонд. Тавре маълум аст, ки аз санаи 21-уми  то 23-юми марти соли равон дар шаҳри Ню-Йорки Амрико конфронси СММ оид ба шарҳи фарогири миёнамуҳлати ҳадафҳои Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028” баргузор гардид. Раиси ин конфронсро Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шоҳигарии Недерланд ба уҳда дошанд. Ин нишони онро дорад, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар арсаи ҷаҳон дорои обрӯ ва эътибори хоса мебошад.

Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон масъалаҳои нарасидани об,  обшавии пиряхҳо, таъғирёбии иқлм ва дигар проблемаҳои глобалиро дар ин конфронс масъалагузорӣ намуд. Роҳбари давлат қайд кард, ки: “ ...Мо ба хотири баррасии яке аз масъалаҳои  ҳаётан муҳим, ки аз он ҳамаи соҳаҳо, аз ҷумла ғизо, тандурустӣ, иқлим, табиат, фарҳанг ва иқтисодиёти кишварҳоямон вобастагӣ дорад, ҷамъ омадем...”. Аз гуфтаҳои зикргардида бармеояд, ки норасоии об чӣ гуна таъсири мусбӣ ба ҳаёти мо мерасонад. Инчунин роҳбари давлат дар суханронияш қайд кард, ки маҳз об дорои чунин қудрати бузург аст, ки ҳамаи ҷаҳонро дар СММ ба ҳам овард ва муттаҳид сохт. Ин ташаббуси роҳбари давлат Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таърихи ба ҳисоб меравад, ки 46 сол пас боз тавонист таваҷҷӯъи ҷомеаи ҷаҳониро ба проблемаи об ҷалб намояд. Имрӯз тамоми шабакаҳои телевизонии маъруфи ҷаҳон раванди баргузории конфронсро нишон дода муҳимияи онро ба ҷаҳониён муаррифӣ намудаанд. Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавонист, боз обрӯи Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар арсаи олам баланд бардошта, роҳбарияи ин конфронсро дар созмони бонуфузи ҷаҳонӣ яъне СММ ба ӯҳда гирад. Конфронс барои дар оянда фаъолият намудан нақшаи кориро тартиб дода, маъсулин вазифадор карда шудаанд, ки барои амалӣ намудани он чораҳои мушаххас андешанд.  Дар оянда чандин конфронсҳо ва симпозиумҳои  байналмиллалӣ  вобаста ба масъалаи об ба нақша гирифта шудаанд. Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷомеаи ҷаҳониро барои иштирок дар конфронси Даҳсолаи байналмиллалии  об, ки соли 2024 дар Душанбе баргузор мегардад даъват менамояд.

Баргузории ин конфроси байналмиллалӣ нуфузи Роҳбари давлат ва Ҷумҳурии Тоҷикистонро бори дигар дар арасаи олам собит кард.

 Ғаёсов А.А ходими илмии шуъбаи фолклор ва адабиёти Бадахшони Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б.Искандарови АМИТ

акс аз: https://radiotoj.tj/?p=24633