Ҳаёт ва фаъолияти Устоди гиромиқадр, доктори илмҳои филологӣ, профессор Назрӣ Офаридаев намунаи барҷастаест, ки масири пурбаракати тайнамудаи на танҳо як олими сарсупурдаи арсаи илмро инъикос менамояд, балки ифшогари меҳру муҳаббати шахсиятест, ки ба касби интихобнамудаи худ, новобаста аз вазъи сиёсию иқтисодӣ ва иҷтимоӣ, садоқати бемисл дорад.

     Саҳми Назрӣ Офаридаев дар пажӯҳиши забонҳои шарқӣ ва ғарбии эронӣ басо арзанда буда, кӯшиши ӯ дар пойдории сулҳу субот ва оромиши кишвар, тарғиб ва тарафдории сиёсат ва стратегияи пешгирифтаи имрӯзаи Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба мақоми забони давлатӣ шуҳрати ин олимро дар байни аҳолии ватанамон афзудаанд.

     Ба қалами профессор Назри Офаридаев беш аз 150 асару мақолаҳои илмӣ оид ба масоили топонимикаи Тоҷикистон, лексикологияи забонҳои тоҷикӣ ва помирӣ, усулҳои таълими забон, таҳлили синхронӣ, диахронӣ ва муқоисавӣ-типологӣ тааллуқ доранд. Ҳанӯз соли 1992 монографияи Назрӣ Офаридаев таҳти унвони “Микротопонимияи Ванҷу Дарвоз” бо забони русӣ чоп мешавад, ки доир ба топонимикаи водиҳои Ванҷу Дарвоз қадами нахустин маҳсуб меёбад. Дар ин асараш устод дар такя ба сарчашмаҳои таърихӣ бори дигар мавҷудияти забони азбайнрафтаи ванҷии қадим (ванҷивор)-ро дар ин водиҳо тасдиқ намуда, барои муҳаққиқон маводи муътамади илмиро пешниҳод мекунад.

     Баъдан асарҳои илмии “Ойконимияи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон” (2002), “Топонимияи таърихии Кӯҳистони Бадахшон” (2013), Очеркҳо оид ба топонимия ва микротопонимияи Кӯҳистони Бадахшон (2024)-и ин олими шинохта аз чоп мебароянд, ки дар соҳаи топонимика арзиши бебаҳо доранд.

     Воқеан, профессор Назрӣ Офаридаев сарсупурдаи касби хеш буда, умри худро сидқан фидои роҳи илму маърифат намудаанд.

ҶАШНИ МАВЛУДАТОН МУБОРАК, УСТОДИ АРҶМАНД!!!

КОНСТИТУТСИЯ – ҲИМОЯКУНАНДАИ ҲУҚУҚУ ОЗОДИҲОИ ШАҲРВАНДОН

     Воқеан ҳам 6–уми ноябр барои халқу Ватани азизамон Тоҷикистон ниҳоят рӯзи фархундаю муборак, рӯзи тантанаи ҳуқуқҳои инсонӣ, рӯзи иқболу саодатмандӣ, сулҳу озодӣ, амну амонӣ ва фазои босубот буда, дар кишварамон онро ҳамасола бо як шаҳомату наҷобат ҷашн мегиранд.

     Маҳз Конститутсия тарзи идоракунии давлатро муайян намуда, тибқи қонуну қойдаҳои дар он дарҷ гардида давлатдорӣ амалӣ карда мешавад. Мутобиқи Сарқонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳар як шаҳрванд соҳиби ҳуқуқ ба таҳсил, ҳуқуқ ба меҳнат, ҳуқуқ ба озодии виҷдон буда, тибқи қонунҳои амалкунанда, дорои озодӣ, баробарҳуқуқӣ ва иштироки фаъолона дар корҳои давлативу ҷамъиятӣ мебошанд. Чуноне, ки сарвари кишварамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қайд кардаанд: “Конститутсия ба сифати қонуни олӣ заминаҳои ҳуқуқии пешрафти ҷомеаро аз тариқи қабули қонунҳои нав гузошта, муносибатҳои ҷамъиятии мухталифро таҳти танзим қарор медиҳад”.

     Ҷумҳурии Тоҷикистон давлати ягона, ҳуқуқбунёд ва демократӣ буда, ҳамаи он пешравию тараққиёте, ки дар давоми солҳои истиқлолияташ ба назар мерасанд, вобастагӣ ба интихоби роҳи дурусту мусоид барои кишварамон, яъне роҳи рушди конститутсионӣ дорад. Тараққиёти имрӯзаи кишварамон, сарфиназар аз душвориҳову мушкилоти дохилӣ ва беруна, гувоҳ бар он аст, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти раҳбарии фарзонафарзанди миллат Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти дурусти давлатдориву конститутсионӣ қарор дорад.

     Дар ҳақиқат ҳам Конститутсия ва Истиқлолият мафҳумҳое бо ҳам зич алоқаманд буда, ҳамдигарро комилу пура мегардонад, чун Конститутсия яке аз нишонаҳои пурарзиши давлату давлатдорӣ мебошад, ки дар асоси ин санади муҳим соҳибихтиёрии кишвар ба расмият дароварда волоияти қонунро дар он муҳайё месозанд. Ба мисле, ки дар моддаи 10 -уми Сарқонун омадааст: “Конститутсияи Тоҷикистон эътибори олии ҳуқуқӣ дорад ва меъёрҳои он мустақиман амал мекунанд. Қонунҳо ва дигар санадҳои ҳуқуқие, ки хилофи Конститутсияанд, эътибори ҳуқуқӣ надоранд. Давлат ва ҳамаи мақомоти он, шахсони мансабдор, шаҳрвандон иттиҳодияҳои онҳо вазифадоранд Конститутсия ва қонунҳои ҷумҳуриро риоя ва иҷро намоянд...”

      Конститутсия санади низоми қонунгузории мамлакатро инъикос намуда, муносибатҳои ҷамъиятию иҷтимоӣ, иқтисодию сиёсӣ ва фарҳагиро ба низом медарорад. Ва он низом ҳамон вақт пойдор мемонад, агар шаҳрвандон онҳоро поймол накарда, баръакс ҳимоя намуда тибқи он амал кунанд. Пешравии ҳар як давлату миллат ба он вобаста аст, ки дар он шаҳрвандон мутобиқи қонуну қойдаҳои он амал кунад, ки ин нишондиҳадаву ченаки асосии фарҳангу фарҳангдории шаҳрвандон ба ҳисоб меравад.

      Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон кафолатдиҳандаи ҳифзи ҳуқуқ ва озодиҳои шаҳрвандон буда, дар моддаи 14-уми он омадааст: “Ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд ба воситаи Конститутсия, қонунҳои ҷумҳурӣ ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки аз тарафи Тоҷикистон эътироф шудаанд, ҳифз мегарданд. Ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд бевосита амалӣ мешаванд. Онҳо мақсад, мазмун ва татбиқи қонунҳо, фаъолияти ҳокимияти қонунгузор, иҷроия, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва худидоракуниро муайян мекунанд ва ба воситаи ҳокимияти судӣ таъмин мегарданд ...”.

     Волоияти Конститутсия ҳамчун санади инъикоскунандаи роҳу равиши системаи давлатдории як кишвар, роҳи интихобгардидаи он дар суханони Пешвои миллат чунин қайд гардидааст: “Имрӯз замоне фаро расидааст, ки дар роҳи бунёди давлати ҳуқуқбунёд, демократӣ ва дунявӣ аз сухан ба амал гузарем, аз ин рӯ, бе доштани Конститутсия эҷоди ин гуна давлат номумкин аст.”

Воқеан Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуҷҷати сарнавиштсози давлату миллати мо буда, дар асоси он халқи шарафманди тоҷик қисми ҷудонашавандаи ҷомеаи ҷаҳонӣ дониста шуда, соҳибихтиёрӣ, кафолати озодӣ ва ҳуқуқи шахс, баробарҳуқуқӣ ва дустии тамоми миллатҳо дар он таҷассум гардидааст.

     Ҳамватанони азиз, иҷозат фармоед ҳамаи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо ин рӯзи саиду фараҳманд шодбош намоям ва зиндагии босуботу давлати баркамолро барои якояки Шумо таманно намоям!

     Имрӯз ду муассисаи бонуфузи илмиву таълимии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б. Искандарови АМИТ ва Филиали Донишкадаи такмили ихтисоси омӯзгорони муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ дар ВМКБ семинари илмии муштарак таҳти унвони “Иҷлосияи тақдирсозу таърихсоз” бахшида ба ин Ҷашни давлатӣ гузарониданд.

     Ин рӯйдоди муҳим, ки ҳар сол 16-уми ноябр ҷашн гирифта мешавад, на танҳо баёнгари эҳтироми амиқи миллат нисбат ба роҳбари кишвар, балки таҷлили устувории сулҳу оромӣ, ваҳдат ва истиқлолияти комили кишвари мост. Ҳамаи мо албатта огоҳ аз онем, ки Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикситон дар кишварамон бо як руйдоди таърихии муҳим Иҷлосияи 16-уми Шурои Олии Тоҷикистон алоқамандии зич дорад, ки дар ҳамин рӯзҳои таърихӣ дар соли 1992 дар шаҳри Хуҷанди бостонӣ баргузор гардид ва сарнавишти миллати тоҷикро ба куллӣ тағйир дод.

     Дар кори семинари илмӣ зимни сухани табрикотии худ мудири шуъбаи таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ИИГ АМИТ, номзади илми таърих Шоинбеков Аловиддин қайд намуданд, ки ҳамаи мо шоҳиди ҳол будем, ки вазъияти сиёсиву иқтисодии аввали солҳои 90-уми кишварамон дар ҳолати хеле ногувор қарор дошт. Ватан дар ҳолати ҷанги шаҳрвандӣ рӯзҳои вазнинтарини таърихиро аз сар мегузаронид. Масъалаи доир намудани Иҷлосияву интихоби сарвари давлат, ҳангоме ки дар ҳар кӯчаву хиёбони шаҳри Душанбе куштору ғорату дуздиву одамдуздӣ воқеияти таърихии ҳамон рӯзаи давлатамон буд, як масъалаи хеле хатарнок буд. Вале сарфи назар аз ҳама чиз, ин иҷлосия таърихӣ, дар ҳамон вазъияти ниҳоят мураккаби сиёсӣ ва иҷтимоӣ баргузор гардид. Таърих шоҳид ҳаст, ки ин руйдоди таърихӣ заминаи сулҳу ваҳдат ва барқарории давлатдории муосири Тоҷикистонро муҳайё сохт. Маҳз дар ин иҷлосия муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ҳайси Раиси Шӯрои Олии Тоҷикистон интихоб гардид, ки бо кӯшишу иродаи қавӣ ва талошҳои беназир тавонист кишварро аз вартаи низоъ ва нооромӣ берун бароварад.

      Зимни суханронии табрикотии худ муовини директори Филиали Донишкадаи такмили ихтисоси омӯзгорони муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ дар ВМКБ, номзади илмҳои пидагогӣ Карам Парпишоев изҳор доштанд, ки таърих гувоҳ аст, ки дар муддати хеле кӯтоҳ музокироти сулҳ бо роҳбарии Президенти ҷавони Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон оғоз гардиданд ва замина барои оштии миллӣ ва ваҳдати умумӣ муҳайё гашт.

      Имрӯз, бо сарварии хирадмандонаи Президенти кишварамон, Тоҷикистон ба як давлати боэътимод ва устувор табдил ёфтааст, ки дар он ҳар як шаҳрванди кишвар оромӣ ва ваҳдатро эҳсос менамояд. Аз Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар соли 1992 баргузор гардид, Тоҷикистон роҳи тӯлонии пешрафт ва таҳаввулотро тай намуда, ба як кишвари боэътимод, сулҳомез ва устувор табдил ёфт. Ҳамин иҷлосияи таърихӣ буд, ки заминаи бунёди сулҳу ваҳдат дар Тоҷикистон гузошта шуда, миллати тоҷик аз вартаи буҳрону ҷанги шаҳрвандӣ берун баромада, кишвар ба ислоҳоти фарогири сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ даст зад.

      Дар кори семинари илмӣ бо маърузаи илмӣ ходими илмии шуъбаи таърих, мардумшиносӣ ва бостоншиносии ИИГ АМИТ Карамова Ибодат дар мавзуи “Нақши Иҷлосияи 16-уми Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давлатдории навини тоҷикон” ва ходими Филиали Донишкадаи такмили ихтисоси омӯзгорони муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ дар ВМКБ Баҳронова Мавҷуда бо маърузаи “Эмомалӣ Раҳмон – чеҳраи бузурги сиёсии ҷаҳон” баромад намуда, таъкид бар он карданд, ки дар соҳаи иқтисод, Тоҷикистон бо сохтани нерӯгоҳҳои бузурги барқӣ, ба монанди нерӯгоҳи Роғун, тавонист ба истиқлоли энергетикӣ ноил шавад ва қадаме устувор ба сӯи рушди саноатӣ гузорад. Дар солҳои охир, роҳу пулҳои нав, зербиноҳои муосир ва инфрасохторҳои гуногуни кишвар бунёд ва такмил ёфтанд, ки ба пешрафти иқтисодӣ ва беҳбуди зиндагии мардум мусоидат карданд.

       Дар самти иҷтимоӣ ва маориф, Тоҷикистон тавонист сатҳи дастрасӣ ба таҳсилот ва тандурустиро ба маротиб беҳтар намояд. Мактабҳо, донишгоҳҳо ва муассисаҳои тандурустии муосир сохта шуда, шароити омӯзишу таълим ва хизматрасонии тиббӣ ба сатҳи нав бароварда шуданд. Тоҷикистон, ҳамчунин, дар арсаи байналмилалӣ мавқеи худро мустаҳкам намуда, бо кишварҳои ҳамсоя ва ҷаҳон ҳамкориҳои пурсамарро ба роҳ монд. Имрӯз Тоҷикистон узви фаъол дар созмонҳои гуногуни байналмилалӣ мебошад ва ба як кишвари мӯътамад дар минтақа табдил ёфтааст. Дар маҷмӯъ, аз Иҷлосияи 16-ум то ба имрӯз, Тоҷикистон ба як кишвари босубот, рушдёбанда ва дорои ваҳдати миллӣ табдил ёфтааст, ки ин ҳама муваффақиятҳо натиҷаи заҳмату талошҳои пайвастаи давлат ва ҳукумати кишвар мебошанд.

      Аз фурсати муносиб истифода бурда, Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б. Искандарови ба номи академик Б. Искандарови АМИТ ва Филиали Донишкадаи такмили ихтисоси омӯзгорони муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ дар ВМКБ кулли мардуми кишвари азизамон бо Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон шодбош гуфта, хоҳони онанд, ки бигзор ин рӯзи барои кишварамон муҳим барои ҳар яки мо ҳамчун рамзи сулҳу субот, ваҳдату пешрафт ва боварӣ ба фардои дурахшони Тоҷикистон хидмат намояд. Бигзор дар Тоҷикистони мо ҳамеша фазои сулҳу суботт ва пайвандҳои ваҳдату ҳамбастагии миллӣ рушд ёбад ва ба ояндаи дурахшону шукуфон қадам гузорад. Бо камоли эҳтиром ва ифтихор Шуморо бо Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон табрик мегӯем!

     Бо самимият ва эҳтироми амиқ, ба ҳамаи Шумо саломатӣ, бахту иқбол ва ба Тоҷикистон азизамон шукуфоии абадӣ ва рушди иқтисодиву иҷтимоии устуворро таманно менамоем!

     РӮЗИ ПРЕЗИДЕНТИ ТОҶИКИСТОН МУБОРАК БОД!