СИЁСАТИ ДУРУСТ ВА АХЛОҚИ НЕК – РУКНҲОИ АСОСИИ ДАВЛАТУ ДАВЛАТДОРӢ

Некушоева Шаҳло – номзади илми филология, муовини директор оид ба илм ва таълими Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б. Искандарови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон

СИЁСАТИ ДУРУСТ ВА АХЛОҚИ НЕК – РУКНҲОИ АСОСИИ ДАВЛАТУ ДАВЛАТДОРӢ

Вохӯрии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо фаъолону намояндагони ҷомеа ва ходимони динро дар арафаи моҳи шарифи Рамазон як иқдоми муҳими сиёсиву иҷтимову фарҳангӣ муаррифӣ кардан мумкин аст. Ба назари мо, меҳвари суханронии Пешвои миллат дар ин вохӯриро ду мафҳуми асосӣ - “ахлоқ” ва “сиёсат”, ки дар навбати худ маҳаки асосии мафҳумҳои “дин” ва “давлат” мебошанд, ташкил медоданд. Бояд гуфт, ки ин ду мафҳум - “ахлоқ” ва “сиёсат” дорои арзиши умумибашарӣ буда, заминаҳоро барои ҳастии инсон ҳамчун як офаридаи дорои ақлу андешаву тафаккур ва арзи вуҷуд доштани як давлат ҳамчун як марзу буми муттаҳиду ҷудонопазир муҳайё месозанд.  

Мафҳумҳои “ахлоқ” ва “сиёсат” дар ҳар давру замон дорои арзишҳои миллӣ ва ҳам мардумӣ будаанду фаҳмишу дарки онҳо вобаста аз шароитҳои гуногуни таърихӣ рангу бўйи замонаро ба худ мегирифт, вале ҷавҳару асли ин ду мафҳум тағйирнопазир буду хоҳад монд. Бояд тазаккур дод, ки иртибот байни ин ду мафҳуми барои пешрафти ҷомеа муҳим равшану возеҳ аст, гарчанде ки бо як назари гузаро дарки он мушкилтар ҳам бошад. 

Сиёсат яке аз ҷабҳаҳои фундаменталӣ ва қисмати ҷудонопазири ҳастии инсонҳост ва институтҳои давлатӣ, принсипҳо ва меъёрҳои давлатдорие дар назар дорад, ки қобилияти ба таври устувор фаъолият намудани ҷомеаро кафолат медиҳанд. Сиёсат ҳамчунин дарбаргирандаи қонуну қонунгузорӣ ва муассиру мувофиқ будани он барои замони муайян мебошад. Албатта, тарзи дурусти ба роҳ мондани қонуну қонунгузорӣ ва мувофиқ буданаш ба давру замона маҳорати баланди давлатдориро тақозо менамояд. Имрӯзҳо мо шоҳиди ҳол ҳастем, ки чӣ гуна сиёсати нодурусти пешгирифтаи бархе аз давлатҳои ҷаҳон метавонад хатаре барои мавҷудияташон эҷод намояд ва ё худ боиси таназзули ахлоқу маърифат, фарҳангу одоби ҷомеаҳо гардад. Сиёсат як воситаи нозуке дар дасти ҳукуматҳои кишварҳост, ки тавассути он ба ҳам овардану муттаҳид сохтану шароити иқтисодиву ҷамъиятиву фарҳангиро барои сокинони он кишвар фароҳам овардан амалӣ мегардад. Пас, агар сиёсат бо қонуну қонунгузорӣ, тартиб додани кодексҳову конститутсияи давлатӣ ҳаммано бошад, онгоҳ он бо мафҳумҳои ба низому тартиб даровардани ҳаёти ҷамъиятӣ ва низоми давлатдорӣ, устувории сулҳу субот дар ҷомеа низ ҳаммано буда, аз ин ҷиҳат он воситаи муҳайё сохтани ахлоқи ҷамъиятӣ шинохта хоҳад шуд, ки ин хусусияти сиёсат онро дар як поя бо дину мазҳаб мегузорад. Тафовут танҳо дар он аст, ки сиёсат агар ахлоқи ҷамъиятиро тақозо дорад, дин риояи ахлоқи мазҳабиро талаб мекунад, ки инсон бояд ҳар ду навъи ахлоқро дошта бошад. Муҳим он аст, ки таассубу зиёдаравӣ ифроту тафриқасозӣ набояд дар кодексҳои ахлоқии ин ҳар ду зуҳур гардад.  Бахусус, дин, ки калимаи арабӣ ҳасту маънои он итоат ва эътиқод ба Худо ҳаст, пас он ягон алоқамандие бояд бо ифроту тафрит надошта бошад. Чун ченаки эътиқоду итоатро то ҳол ягон нафаре кашф накардаасту ибодат танҳо байни фарду Худо сурат мегирад, чаро нафароне фикрҳои ифротгароиро паҳн карда, тарзи ибодати худро дуруст шуморида дигаронро кофир меноманд. Ба назари мо, чунин равандҳо аз ҷиҳати сиёсиву диниву иҷтимоӣ хато буда, ин танҳо ба як воситаи амалӣ намудани манфиатҳои ғаразноки як гурӯҳ одамон табдил додани дин мебошад. Хеле дуруст аст суханони Президенти кишварамон, ки “Сиёсикунонии дин як раванди сунъӣ буда, дар таълимоти ислом ҷойгоҳе надорад. Зеро дини ислом аз оғози пайдоиши худ сиёсӣ набуд ва сархати таълимоти онро нахуст хондану омӯхтан, сипас имон овардан ба Худо ва шинохти ягонагии ӯ ташкил медиҳаду халос”. Пас чаро мо бояд дар имон овардан ба Худо ва шинохти ягонагии Худо зиёдаравӣ кунем? Албатта, аз ифроту тафрит дар ин ҷода, зиёдаравиву бегонапарастии мо эътиқодамон ба Худо, имонамон ба Худо ва ҳам шинохти Худованд дар тафаккури мо зиёд нахоҳад шуд. Бахусус бегонапарастии мо дар тарзи либоспӯшӣ ба ҳеҷ сурат нишонаи тақво ва парҳезгории мо нахоҳад буд. Чун агар мо фикр кунем, ки тарзи либоспӯшӣ нишонаи тақвост, пас чаро либоси миллии худро напӯшем, ки аз ҷиҳати этникӣ гуногуну аз ҷиҳати рамзҳои миллӣ дорои маъниҳои бою ғанӣ ва арзиши волои фарҳангист? Ва ё агар тарзи либоспӯшии бегона агар маънои мазҳабӣ буданамон бошад, ҳар нафаре метавонад либосҳои ба гуфт мусулмонӣ ба бар намояду даъвои диндор буданаш кунад, дар ҳоле ки қудрати ҷавоб додан ба саволҳои одитарин “Ислом чист?”, “Мусалмон кист?” ва ё кай, дар куҷо ва чӣ гуна зуҳур кардани Ислом надошта бошад.  Имону эътиқод ба Худо ва дараҷаи тақвову парҳезкориамон танҳо аз мутолеаи китобу дарки дурусти бинишҳову дидҳои мухталифу таҳлили назарҳои гуногун дар ин ҷода мустаҳкам мегардаду халос.

Хеле муҳим ҳаст, ки ба таври воқеӣ дарк кунем, ки ҳар навъи ифроту тафрит, зиёдаравиву бегонапарастӣ дар ҳар коре ба осонӣ метавонад муҷиби зиддиятҳои шаддид дар муносибатҳои ҷамъиятӣ гардад. Мо имрӯзҳо дар арсаи ҷаҳонӣ ҳодисаҳои шиддат гирифтани муносибатҳо дар дохили як ҷомеа ё байни ҷомеаҳоро мушоҳида ҳам карда истодаем ва ин ҳам ҳамон “инқилобҳои ранга”-ву ҷангҳои шаҳрвандиву ҷангҳои сард ва рӯйдодҳои элементи террористиву экстримистӣ доштае, ки Пешвои миллат дар суханронии худ ишора ба онҳо карда буд, мебошанд. Аз ин рў, барои нигаҳ доштани истиқлолияти давлатӣ ва фазои ороми кишвар ҷиҳати пешбурди ҳаёти осуда ва рушди ҷомеа дарки дурусту воқеъбинонаи руйдодҳои иҷтимоиву сиёсии дохилӣ ва ҳам дар арсаи ҷаҳонӣ ба вуқуъ пайваста аз тарафи ҳар як шаҳрванди кишварамон аҳаммияти бузург дорад, ки дар аснои он мавқеи фардии ҳар як шаҳрванд дар ҷомеа муайян мегардад. Зеро мавқеи фардии ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон бо масъалаи осудагиву оромӣ сулҳу суботи кишвар вобастагии зич дошта, он таъсири худро мустақиман ба ахлоқи ҳар як аъзои оила, ба хусус ба фарзандони наврасу ҷавон, ки қувваи калони пешбарандаи ҷомеа ба шумор мераванд, гузошта метавонад.  

Ахлоқи нек, ки сутуну пояи муҳими инсон буданамон ва ченаки асосии фарқгузоранда миёни инсону ҳайвон мебошад, қоидаҳои рафтору одоб, хислатҳои руњиву маънавӣ ва фарҳангии пазируфта миёни мардум ва риояи онҳо аз тарафи ҳар як фардро дар назар дорад.  Қоидаҳои рафтору одоб дар кодексҳои навиштаву нонавиштаи халқиятҳо, дар расму оини анъанавӣ ва дину диёнати онҳо инъикос гардида, муаррифгари принсипҳои рафтори шоистаи ин ё он халқияту миллат мебошанд. Сарфи назар аз он ки намудҳои ахлоқ дар ҷомеа зиёданду (ахлоқи умумибашарӣ, ахлоқи сиёсї, ахлоқи иҷтимоӣ, ахлоқи муоширати расмӣ ва ғ.), ҳар кодекси ахлоқӣ макону замони амалӣ шуданаш дорад, вале пеш аз ҳама ҳар як кодекси ахлоқӣ тарғибгари беҳтарин сифоти инсонӣ аст, чаро ки аксарияти инсонҳо дар ҷомеа дар асоси таҷрибаи ахлоқи неку бад принсипҳои гуногуни рафтори беҳтаринро барои ҷомеаи худ интихоб намудаанд. Шояд инсонҳо дар ҷомеа бо ин ё он принсипи ахлоқӣ эҳсоси ризоият надошта бошанд, вале дар умум ва бахусус қоидаҳои дар асоси қонунгузории давлати Тоҷикистон ва ҳам принсипҳои мазҳабии барои ҷомеа пешниҳодшуда танҳо ва танҳо бо мақсади ба як низоми дуруст даровардани муносибатҳои иҷтимоӣ равона шудаанд. Ба назари мо, ин қонунҳо ва принсипҳо беҳтарин воситае барои пешгирии ифроту тафрит ва зиёдаравиву хурофот миёни мардуми ҷомеа мебошанд ва мутмаин ҳам ҳастем, ки кодексҳои ахлоқие, ки дар Тоҷикистон амал мекунанд, мувофиқу муносиб ба ҷомеаи муосири кишварамон мебошанд, зеро ки ин кодексҳо дар маҷмуъ бар арзишҳои умумибашарии замонавӣ ва ҳам расму оинҳои анъанавии мардуми тоҷик ва дини ислом асос ёфтаанд.

Тоҷикистон, ки яке аз давлатҳои пешагирифтаи принсипҳои инсондӯстӣ ва инсонгароӣ мебошад, стратегияи давлатдории худро бар пояи давлати дунявӣ пеш бурда истодааст ва ба қавли Пешвои миллат “Таърихи давлатдории навини тоҷикон ва гузашти вақт дуруст будани интихоби низоми дунявии давлатро дар шароити муосир собит сохт”. Дуруст будани интихоби ҳамин низом дар он зоҳир мегардад, ки шакли низоми дунявии давлатдории Тоҷикистон хусусиятҳои хосаи худро дорад ва он ҳам зиддият надоштан бо муносибатҳои динӣ дар ҷомеа ва ҳам шароити мусоид фароҳам овардан барои амалӣ намудани расму русуми мазҳабӣ мебошад, ки дар бораи онҳо Президенти кишварамон дар суханронии худ ишораҳои зиёде намуданд. Пешвои миллат ҳамбастагии низоми давлати дунявӣ ва дини ислом дар мисоли Тоҷикистонро маҳз дар ба даст овардани истиқлолият дида, иброз доштанд, ки: “... аз баракати истиқлоли давлатӣ дар тамоми соҳаҳои ҳаёти иҷтимоии кишварамон, аз ҷумла дар самти озодии виҷдон шароити созгору мусоид фароҳам гардидааст ва имрӯз шаҳрвандони мо фаризаҳои динии худро озодона анҷом медиҳанд” ва дар идома илова намуданд, ки “... ин ҳама (яъне эҳёи арзишҳои миллӣ ва мазҳабӣ НШ) аз баракати муқаддастарин неъмати зиндагии халқамон – истиқлолу озодӣ ва дунявӣ будани давлатамон аст, ки барои пайравони ҳамаи динҳо имкониятҳои баробар ва шароити озоду созгори эътиқодиро фароҳам овардааст”.

Тайи солҳои истиқлолияти кишвари азизамон Тоҷикистон, ки ба як давраи мушкилу пурпечутоби сиёсиву иқтисодӣ барои кулли ҷаҳон рост меомад, дурустиву мувофиқат доштани сиёсати пешгирифтаи ҳукумати кишварамон ба давраву замони муосир муназзаму пайдарҳам исбот мегардид ва суханони Пешвои миллат дар ин бора хеле баҷо ҳастанд, ки таъкид дошт: “Танҳо соҳибистиқлолӣ ва низоми дунявии давлатамон имкон фароҳам овард, ки миллатҳои гуногун ва пайравони дину мазҳабҳои мухталиф дар кишварамон фаъолияти динию эътиқодии худро дар доираи муқаррароти Конститутсияи мамлакат ва қонунгузории амалкунанда озодона анҷом диҳанд”. Савол ба миён мебиёяд, ки оё дар шароити имрӯзаи ҳам ҷаҳониву ҳам Тоҷикистон низоми дигари давлатдорӣ қодир мебуд, ки чунин осудагиву сулҳу суботи ҷодошта дар кишварамон ва шароити озоду созгори эътиқодиро муҳайё созад? Ҷавоб ба ин саволро бояд ҳар нафари соҳибфикру соҳибмаърифат низ воқеъбинона диҳад, зеро мо шоҳиди ҳол ҳастем, ки аз ҷиҳати сиёсиву иҷтимоӣ тайи солҳои тўлонӣ фазои кишвари азизамон орому осуда буда, шароитҳои иқтисодии он сол ба сол рӯ ба беҳбудӣ ниҳода истодаанд. Аз ҷиҳати мазҳабӣ ҳам шаҳрвандони Тоҷикистон, ки аксаран агар пайравони мазҳаби ҳанафия бошанд, дар паҳлўи онҳо ақаллияти пайравони мазҳабу боварҳои дигар озодона зиндагӣ ба сар бурда, ҳамаи онҳо фаризаҳои мазҳабиву анъанаҳои аҷдодии худро озодона амалӣ карда истодаанд. Танҳо аз ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон тақозо карда мешавад, ки дар чаҳорчўби сиёсати оқилонаи кишвар ва ахлоқи иҷтимоиву динӣ, ки ҳар ду заминаи хубе барои созишу ҳамдигарфаҳмӣ ва муросо кардан бо ҳам мебошанд, зиндагӣ ба сар бараду, аз ҳар гуна ифротгароиву зиёдаравӣ ва бегонапарастӣ худдорӣ намояд.

  

 

Муфассал ...

ТАНОСУБИ ИЛМУ ДИН, АҚЛУ ИМОН ВА ҲИКМАТУ ЗУҲД

Варқа ОХОННИЁЗОВ, доктори илмҳои филологӣ, сарходими шуъбаи фолклор ва адабиёти Бадахшони ИИГ ба н. Б.Искандарови АМИТ

ТАНОСУБИ ИЛМУ ДИН,

АҚЛУ ИМОН ВА ҲИКМАТУ ЗУҲД

 

(Дарунмояи суханони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вохӯрӣ бо фаъолон, намояндагони ҷомеа ва ходимони дини мамлакат. Душанбе, 9-уми марти с. 2024)

 

Таҳлил, таълим, таъкид ва дархосту пешниҳодҳое, ки аз ҷониби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вохӯрӣ бо фаъолон, намояндагони ҷомеа ва ходимони дини мамлакат иброз гардиданд, бори дигар собит месозанд, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар роҳи дуруст ва рости рушд қарор дорад. Тоҷикистон дар роҳе қарор дорад, ки дар он имрӯз кулли имконот барои тавозуни ҳаёти дунявӣ ва тақвияти руҳонӣ вуҷуд дорад. Муҳтавои сухани Пешвои муаззами миллат маҳз ҳамин ҷанбаро дар назар дорад ва ҷомеаи мо бояд ба он тамаркуз кунад. Ин он ҷанбаест, ки гузаштагони миллати сарафрози мо онро дар тӯли тамоми таърих, аксаран дар ҳоле, ки умед ба оянда ҳам мавҷуд набуд, талқин менамуданд. Дин худ илм аст ва аз илм ҷудо нест, ақл ҷузъи эътиқод аст ва зуҳд бояд бар ҳикмат асос ёфта бошад – ин буд таълиму таъкиди бузургони миллат то ба даври мо ва ин аст таълиму таъкиди Пешвои миллат барои мо ва ояндагони мо!

 

Президенти муҳтарами мамлакат сухани хешро аз таҳнияти ҳамватанони дохилу хориҷи кишвар бо фарорасии моҳи шарифи Рамазон оғоз намуданд ва бар он таъкид доштанд, ки  “моҳи шарифи Рамазон – моҳи парҳезгориву эҳсонкорӣ, хайру садақот, бахшиши гуноҳҳо ва поксозии зоҳиру ботин” аст. Дар идомаи суханашон Пешвои миллат аз “ҳикмати парҳезгориву рӯзадорӣ” ёдрас гардиданд, ки “танҳо дар тарки хӯрдану ошомидан маҳдуд намегардад, балки ин моҳи муборак барои мусулмонон василаи эътиқодии муҳим ҷиҳати анҷом додани корҳои хайру савоб, амалҳои писандида, дасту забони пок доштан, гузашт кардану бахшидан, бо сабру таҳаммул будан ва дигар хислатҳои ҳамидаи инсонӣ маҳсуб мешавад”. 

 

Чун як фарди мусалмон ва ҳамчун як марди хирад, Сарвари давлат бо такя ба ояҳои қуръонӣ ва аҳодиси набавӣ аз аъмоли хайр ва баракоти садақаву назр ёдовар шуданд. Дар ҳамин замина буд, ки Пешво офарину сипоси худ ва мардуми Тоҷикистонро ба фарзандоне, ки дар тӯли беш аз сӣ соли соҳибистиқлолии кишвар сиёсати иҷтимоиву иқтисодии давлату Ҳукуматро бо саховатмандии хеш дастгирӣ намуда, “то имрӯз ҳазорон мактабу кӯдакистон, беморхонаву бунгоҳҳои тиббӣ, роҳу пулҳо, коргоҳу корхонаҳои саноатӣ ва дигар иншооти таъиноти иқтисодиву иҷтимоӣ бунёд карда, садҳо ҳазор сокинони мамлакатро бо ҷойи корӣ таъмин намуданд, ҳар сол чор – панҷ маротиба ба оилаҳои ниёзманд ва ятимону маъюбон кумак расониданд ва ҳоло боз бисёр корҳои хайру савобро амалӣ карда истодаанд”, иброз намуданд. Бо ин гуфтаҳояшон Сарвари давлат ҳикмати андешаи некро дар амал манзур сохтанд, ки волотарин намунаи таносуби андеша ва амали хайр ба шумор меояд.

 

Президенти кишвар, ҳамчун як фарди ҷаҳони муосирро бо тамоми чолишҳо ва имкониятҳояш мушоҳидаву дарккунанда, роҳи имрӯзу ояндаи Тоҷикистонро дар таносуби илму дин, ақлу имон ва ҳикмату зуҳд мебинанд. Ҷои зикр аст, ки чунин мушоҳида, чӣ дар гузашта ва чӣ дар замони муосир, танҳо хоси бузургтарин шахсиятҳои ҷаҳонӣ буду ҳаст ва мутаассифона, аксари намояндагони илму дину ақлу имону ҳикмату зуҳд ҳар яке ба пову роҳи худ равонанд. Аз ин рӯ, рисолати Пешво ба ҳам овардани ҳар ин се ҷуфти мафҳуми дарки дунё ва дин дар Тоҷикистон мебошад, ки Истиқлоли кишвар барои он заминаи мустаҳкам ва васеъро фароҳам овардааст. Инро Пешвои миллат чунин арзёбӣ мекунанд: “Бори дигар такрор менамоям, ки ин ҳама аз баракати муқаддастарин неъмати зиндагии халқамон – истиқлолу озодӣ ва дунявӣ будани давлатамон аст, ки барои пайравони ҳамаи динҳо имкониятҳои баробар ва шароити озоду созгори эътиқодиро фароҳам овардааст”.

 

Таъкиди ҳамешагии Пешвои миллат бар он аст, ки мардуми мо, пеш аз ҳама, бояд аз арзишҳои миллии хеш дар рӯёрӯйи зуҳуроти номатлуби муосир дифоъ ва истифода намояд. Ин таъкиди батакрор ҳикмате дар замир дорад, зеро маҳз арзишҳои миллӣ, забону фарҳанг ва суннату маросими гузаштагони мо буданд, ки миллатро дар тӯли таърих аз ҳар гуна вартаи ҳалокат наҷот дода, то ба имрӯз оварда расонданд. Воситаи наҷоти миллат ҳамоно ҳикмату хираду таҳаммулу ақлу имони дар ин суннатҳо қолабу таҳкимёфта буданд. Таваҷҷуҳ мекунем ба ин гуфтаҳои Пешвои миллат дар хусуси ҷашнҳои аҷдодӣ ҳамчун ҷузъи фарҳанги миллӣ: “Мардуми мо, ҳамчунин, имкон пайдо намуданд, ки расму ойинҳои миллӣ ва маросиму идҳои динӣ – ҷашнҳои Наврӯзу Меҳргон, Тиргону Сада ва идҳои Рамазону Қурбонро ҳамчун ҷузъи фарҳанги миллӣ эҳё карда, онҳоро бо иштироки озодонаи хурду бузурги мамлакат ва бо ифтихор аз таърихи беш аз шашҳазорсолаи миллати тоҷик таҷлил намоянд”.

Пешвои миллат ҳангоми суханронии хеш пайваста аз низоми дунявии давлат, ки таъмини озодии виҷдон дар он мақоми худро доро мебошад, ёдрас мешуданд. “Низоми дунявӣ” гуфта, Президенти кишвар маҳз ба мақоми конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон ишора дорад, ки дар Моддаи 1-и Қонуни асосии кишвар ба ин тавр сабт шудааст: “Ҷумҳурии Тоҷикистон давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона мебошад... Тоҷикистон давлати иҷтимоӣ буда, барои ҳар як инсон шароити зиндагии арзанда ва инкишофи озодонаро фароҳам меорад”.

Озодии виҷдон бошад имкониятҳоеро дар назар дорад, ки тавассути онҳо шаҳрвандони Тоҷикистон аз ҳуқуқу манфиатҳои динӣ, эътиқодӣ ва мазҳабии хеш озодона истифода менамоянд. Инро Президенти муҳтарами кишвар чунин иброз доштанд: “Танҳо соҳибистиқлолӣ ва низоми дунявии давлатамон имкон фароҳам овард, ки миллатҳои гуногун ва пайравони дину мазҳабҳои мухталиф дар кишварамон фаъолияти динию эътиқодии худро дар доираи муқаррароти Конститутсияи мамлакат ва қонунгузории амалкунанда озодона анҷом диҳанд”.

Асли таълими ислом хондану илм андӯхтан ва тавассути имони холис дарк намудани Офаридгори хеш  аст, на сиёсат. Вале ҷаҳони мураккаби имрӯза ва тарғиби ғалатбинонаю ғалатандози бархе аз исломбадбинони олам онро аз аслаш дур сохта сиёсатзада мекунанд. Роҳ ва вазифаи моро дар ин ҷода нишон дода, Президенти кишвар вазифагузорӣ менамоянд:  “Дар вазъияти мураккаби ҷаҳони муосир мо вазифадорем, ки ба хотири ҳифзи истиқлолу озодӣ ва амнияти давлату ҷомеа дар баробари риояи талаботи қонунҳои давлати дунявӣ ба арзишҳои динӣ оқилона муносибат намуда, ҳам арзишҳои созандаи дини исломро ҳифз намоем ва ҳам пеши роҳи паҳншавии тафриқаандозиву ифротгароиро гирем”.

 

Бар ақлгароии мазҳаб тамаркуз кардан аз вижагиҳои дигари суханронии Пешвои миллат маҳсуб меёбад. Ақлгароӣ ба мафҳуми фалсафии хеш хирадгароӣ мебошад, ки бар ақл асос ёфтааст. Ақл ва таҳаммул аз ҳам ҷудо нестанд ва бинобар ин, ақлгароӣ ва таҳаммулгароӣ аз зумраи таъкидҳои аслӣ дар суханронии Сарвари давлат мебошанд: “Хотирнишон месозам, ки сабаби пайравони зиёд доштани мазҳаби ҳанафӣ дар ақлгароӣ ва таҳаммулгароии он буда, ба шароити ҳар давру замон, аз ҷумла замони муосир мутобиқат дорад ва инсонро ҳамчун беҳтарин мавҷуди офаридаи илоҳӣ дар мақоми бисёр баланд мегузорад”.

 

Ҷои ишораву ёдрас кардан нест, ки инсон дар ҷаҳони андеша ва осори мутафаккирони миллати мо чӣ мақомро сазовор буд. Худи ин мутафаккирон намунаи олитарин фарзанди инсон буданд ва мусаллам аст, ки пешсафтарин мубаллиғони инсону инсоният ба шумор мерафтанд. Инро низ Пешвои миллат ба мо ёдрас намуданд, чунончи: “Тамоми донишмандону бузургони миллати мо, аз қабили устод Абӯабдуллоҳи Рӯдакиву Ҳаким Абулқосими Фирдавсӣ, Носири Хусрави Қубодиёниву Абӯалӣ ибни Сино, Мавлоно Ҷалолиддини Балхиву Шайх Саъдии Шерозӣ, Хоҷа Ҳофизи Шерозиву Камоли Хуҷандӣ, Мирзо Абдулқодири Бедилу Аҳмади Дониш ва устод Садриддин Айнӣ тавассути маърифату худшиносӣ дарк кардани муаммои дунёву охиратро талқин мекарданд”.

 

Масъалаи ақлгароии мазҳабро идома дода, Сарвари давлат аз мардуми Тоҷикистон, бо таъкиди махсус ба ҷавонон талаби ҳамчун меросбари шахсиятҳои оламшумули илмию ахлоқӣ ифтихор намуданро талаб кард, чунончи: “Бинобар ин, мардуми Тоҷикистон, хусусан, ҷавонону наврасон, ки худро мусулмон ва пайрави мазҳаби ақлгарои ҳанафӣ меҳисобанд, ҳуқуқи маънавӣ доранд, ки аз меросбари шахсиятҳои оламшумули илмию ахлоқӣ будани хеш ифтихор кунанд”.

 

Воқеан, Пешвои миллат дар радифи мазҳаби ақлгарои ҳанафия, аз тариқаи исмоилия низ ёдовар гардиданд (“...исмоилия, ки мазҳаби таърихии як қисми аҳолии бумии кишвар мебошад...”), ки низ пешсафтарин намояндагони он ақлро ҷузъи имон гуфтаанд ва маърифатро бар хирад асосёфта мепиндоштанд.

 

Пайравони ҳар ду мазҳаб, пеш аз ҳама, ифтихор аз таъриху фарҳангу забону адаби ягона доштан, ифтихор аз фарзанди як миллат будан, ифтихор аз сокинони бумии ин сарзамини аҷдодӣ буданашон мекунанд. Ифтихори тоҷик будан барои мо аз ҳар гуна тафохури дигар баландтар аст. Ва агар гӯям, ки ҳамин пайванд муносибати хуби эътиқодии кулли сокинони Тоҷикистонро низ тақвият додааст, хато намекунам.

 

Дар масъалаи пайравии эътиқодӣ илова намудан зарур аст, ки ҳар ду мазҳаб ҳам бар ақл такя доранд ва мазҳабҳои ақлгаро ҳастанд. Маҳз ҳамин рукни ақлгароии мазҳаби ҳанафия ва тариқаи исмоилия буду ҳаст, ки пайравонашон дар тӯли таърихи қариб 1500 сол паҳлӯ ба паҳлӯ, китф ба китф ва қадам ба қадами якдигар таърихи ватану миллати худро сохта омаданд. Барои боз ҳам равнақ бахшидан ба комёбиҳои беназири даврони Истиқлол аз ин рукн бояд истифодаи комил намуд.

 

Андешаҳоямро бо ҷумлаҳои пур аз ифтихору насиҳату роҳнамоии Пешвои миллат ҳусни анҷом мебахшам:   

“Ҳар фарди ин сарзамин ва ҳар як наврасу ҷавони он, ки бо решаҳои таърихиву забонӣ ва фарҳангиву маънавӣ бо миллат ва халқи тоҷик пайванди ногусастанӣ дорад, бояд бо ифтихор иброз намояд, ки ман тоҷикам, набера ва меросдори аҷдоди бофарҳанге ҳастам, ки барои рушди илму фарҳанг ва тамаддуни башарӣ, инчунин, ҳифзи асолати дини мубини ислом хизмати басо арзишманд карда, дар олами ислом ҷойгоҳи сазоворро соҳиб гардидаанд”.

 

Муфассал ...

Дар Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б. Искандарови АМИТ бо иштироки Раиси ВМКБ Мирзонабот Алишер Худобердӣ маҳфили илмию адабӣ бахшида ба Рўзи зиёиёни эҷодкор бо иштироки Шоири халқии Тоҷикистон Лаълҷубаи Мизоҳасан дар мавзуи «Шеъри муо

Дар Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б. Искандарови АМИТ бо иштироки Раиси ВМКБ Мирзонабот Алишер Худобердӣ маҳфили илмию адабӣ бахшида ба Рўзи зиёиёни эҷодкор бо иштироки Шоири халқии Тоҷикистон Лаълҷубаи Мизоҳасан дар мавзуи «Шеъри муосири тоҷик ва рушди тафаккури миллӣ» баргузор гардид.
Дар кори ин маъракаи илмию адабӣ кормандони мақомоти ВМКБ, Раёсати маорифи вилоят, аъзоёни шуъбаи Бадахшонии Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, омўзгорону донишҷўёни Донишгоҳи давлатии Хоруғ ба номи М.Назаршоев ширкат варзиданд.
Дар маҳфили баргузоргардида суханронии раиси ВМКБ Мирзонабот А.Х. таҳти унвони «Нақши зиёӣ дар таҳкими Ваҳдати миллӣ» шунида шуд, ки дар он бо истинод ба суханони Пешвои миллат, Асосгузори сулҳу Ваҳдат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон махсус таъкид гардид, ки дар замони муосири хеле ҳассос нақши зиёиён дар рушду таҳкими давлатдории навини тоҷик бояд хеле назаррасу бебадал бошад. Дар ин замина нақшу саҳмгузории зиёиёни Бадахшон низ бояд бештар тақвият пайдо намояд. Инро мо дар мисоли фаъолияти Институти илмҳои гуманитарӣ, ки кормандони он имрўз дар таблиғу ташвиқи сиёсати Давлати соҳибистиқлоли тоҷикон кўшиши зиёд ба харҷ медиҳанд, дида метавонем вале боз ҳам дар ин ҷода бояд бо сухану қалами худ сайъи бештаре намуд, то моҳияту муҳтавои сиёсати давлат дар тамоми самтҳо ба саҳми ҳар як сокини кишвар ба таври дақиқу амиқ расонда шавад.
Раиси ВМКБ Мирзонабот А.Х. бо таъкид қайд намуданд, ки азбаски бо дастгирии ҳамаҷонибаи роҳбари кишвар зиёиёни тоҷик имрўз дар авлавият қарор доранд, онҳо низ бояд ҳамчун неруи пешбар ва яке аз пояҳои асосии ҳифзкунандаи маънавиёти миллат бо андешаҳои миллатмеҳвару илмбунёди худ дар таҳкими худшиносиву худогоҳии миллӣ, ҳифзи истиқлоли давлатӣ ва ҳимояи манфиатҳои миллӣ нақши муассири худро гузоранд.
Дар идомаи кори маҳфил суханрониҳои директори ИИГ, д.и.филол. Қаландариён Ҳ.С., д.и.филол., сарходими шуъбаи фолклор ва адабиёти Бадахшони ИИГ Охониёзов В.Д. дар мавзуи «Ҷанбаҳои ҳунарии шеъри замони Истиқлол (дар мисоли ашъори Л.Мирзоҳасан)», мушовири шуъбаи Бадахшонии Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, барандаи ҷоизаи адабии ба номи М. Турсунзода Хушомади Алидод бо унвони «Хусусиятҳои бадеии ашъори Л.Мирзоҳасан», гузориши н.и.филол. ходими илмии шуъбаи фолклор ва адабиёти Бадахшони ИИГ Азорабеков С.Қ. дар мавзуи «Назаре ба ҳаёт ва фаъолияти эҷодии Лаълҷубаи Мирзоҳасан» ва дар поёни маҳфил гузориши Шоири халқии Тоҷикистон, н.и.филол. Лаълҷубаи Мирзоҳасан дар мавзуи «Шеър ва нақши он дар ҷомеа» шунида шуданд. Кори маҳфили адабию илмиро қироати шеър аз ҷониби магистрантони ИИГ ҳусни тоза бахшид.
Баргузории чунин маҳфили илмию адабӣ дар доираи як муассисаи илмӣ иқдоми нек дар тарғибу ташвиқи илму адаб ва эътибору арҷгузорӣ ба арзишҳои миллист. Бинобар ин дар фаъолияти ИИГ баргузории чунин маҳфилҳо минбаъд идома хоҳад дошт.

Муфассал ...

ТАРБИЯИ ДУРУСТИ ФАРЗАНД - КАФИЛИ РУШДИ ҲАЁТИ ҶОМЕА

 

Искандаршоева З.К.

Мудири шуъбаи тадқиқоти

иҷтимоиёту иқтисодиёти Бадахшон

 

ТАРБИЯИ ДУРУСТИ ФАРЗАНД - КАФИЛИ РУШДИ ҲАЁТИ ҶОМЕА

 дар ҳошияи мулоқоти Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти мамлакат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо фаъолону намояндагони ҷомеа ва ходимони дин

 

“Нагузорем, ки фарзандони мову шумо, яъне оянда

  ва баракату саодати минбаъдаи мо василаи дасти

  дигарон ва боиси бадномии миллати тамаддунсози           

  тоҷик дар арсаи ҷаҳонӣ гарданд”

                                                                            Эмомалӣ Раҳмон

 

Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти мамлакат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамаи иштирокдорони мулоқот ва кулли мардуми шарифи мамлакатро ба муносибати фаро расидани моҳи шарифи Рамазон – моҳи парҳезгориву эҳсонкорӣ, хайру садақот, бахшиши гуноҳҳо ва поксозии зоҳиру ботин самимона табрик гуфта, дар бораи фазилатҳои пурарзиши ин моҳ андешаронӣ намуданд ва барои рафъи камбудиҳои дар ин соҳа ҷойдошта ба масъулин супоришҳои мушаххас додаанд.

Дар ҷараёни мулоқот бо намояндагони фаъоли ҷомеа ва ходимони дин Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бори дигар оид ба ҷараёни татбиқи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» андешаронӣ карда, аз аҳли ҷомеаи мамлакат риояи қатъии муқаррароти қонунҳоро талаб намуданд.

Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти мамлакат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханрониҳояшон роҷеъ ба таълиму тарбияи фарзандон андешаронӣ намуданд ва таъкид бар он доштанд, ки фарзанд меваи умри инсон аст, ва ҳар як нафар мехоҳад, ки соҳиби фарзанд бошад. Аммо тарбияи дурусти фарзанд низ сарбаландии инсонро бештар месозад. Зеро мақсади ҳамаи мо дар он аст, ки фарзандон дар пиронсолӣ дастгирамон бошанд. Аз ин рӯ пайваста онҳоро тарбия бояд намуд, ки дар пиронсолӣ асои дасти мо бошанд.

Мо бояд ҳамеша дар ёд дошта бошем, ки танҳо кадрҳои замони нав, яъне мутахассисони ҷавобгӯ ба талаботи ҷаҳони муосир метавонанд Ватан ва давлатро соҳибї кунанд, обод созанд, тараққиёти давлатро таъмин намоянд ва ҷомеаро пеш баранд. Дар ҳазораи сеюм танҳо давлату миллатҳое ҳастии худро ҳифз карда, пеш рафта метавонанд, ки илму дониши пешрафта ва техникаву технологияҳои замонавӣ дошта бошанд.

Бинобар ин, ҳар яки мо вазифадорем ва дар назди наслҳои имрӯзу оянда, барои тақдири Ватан, давлат ва миллат масъулият дорем, ки рӯ ба мактабу маориф оварем, барои фарзандонамон шароит муҳайё кунем, ки бесавод намонанд, илму дониш омӯзанд ва касбу ҳунарҳои замонавиро аз худ намоянд. Ин вазифаи ҷонии падару модарони азиз, аҳли маориф, роҳбарони тамоми сохтору мақомоти давлатї, зиёиён, фаъолон, ҷомеаи шаҳрвандӣ ва аҳли ҷомеа, аз ҷумла ходимони дин мебошад.

Мо бояд хонем, илм омӯзем, илмҳои дақиқу риёзиро рушд диҳем, техникаву технологияҳои навтаринро аз худ кунем, кадр тарбия кунем ва заҳмат кашем, то зиндагии имрӯзаамон нисбат ба дирӯз ва фардоямон нисбат ба имрӯз беҳтар гардад.

Мо бояд сатҳу сифати зиндагии мардумамонро боз ҳам баланд бардорем. Фарзандонамонро тавре тарбия намоем, ки дастгиру ғамхори мо бошанд, донишманд шаванд, соҳибмаърифат ва мутахассиси замони нав гардида, одобу ахлоқи ҳамидаи инсонӣ дошта бошанд. Мову шумо фарзандро барои он ба дунё оварда, ба камол мерасонем, ки дар аёми пирӣ дастгирамон гардад.

Дар хотир дошта бошем, ки роҳбарони гурӯҳҳои террористиву экстремистӣ, ки фарзандони мову шуморо ба сафҳои худ ҷалб менамоянд, азоби таваллуд кардану ба воя расонидани фарзандони моро накашидаанд, заҳмати бедорхобиро надидаанд ва ба онҳо нону об надодаанд.

Аз ҳамин хотир фарзандони мову шумо барои онҳо ҳеҷ арзиш надоранд, дар як лаҳза онҳоро ба террористи худкуш табдил дода, ҳадафҳои нопоки худро амалӣ месозанд. Баъди аз даст додани онҳо танҳо ҷони падару модар месӯзаду халос. Мо набояд гузорем, ки номи фарзандони мо дар таърихи миллат ҳамчун террорист ё ифротгаро сабт шавад. Ин дар шаъни падару модари тоҷик ва миллати соҳибфарҳангу бостонии тоҷик айб аст.

Пас биёед, фарзандонамонро тарбия намоем, илм омӯзонем, китобхон кунем ва соҳибкасб гардонем, ки дар зиндагии ояндаи худ азият накашанд, роҳгум назананд, дастёр ва ғамхори падару модар бошанд. Маҳз ба ҳамин хотир мо ин масъаларо дар сатҳи меъёри Конститутсия қабул намудем.

Мо бояд иттиҳоду ҳамбастагї, сулҳу суботи ҷомеа ва ваҳдати миллиамонро, ки ҷавшани мо дар муқобили хатарҳои замони муосир мебошанд, чун гавҳараки чашм ҳифз кунем, зеро қудрати мо дар иттиҳоду сарҷамъӣ, ватандӯстӣ ва заҳмати содиқонаи мо ба хотири ободии Ватан ва рушди давлатамон аст.

Президенти кишвар ба тамоми љавонони Тоҷикистони соҳибистиқлол муроҷиат намуда, таъкид менамоянд, ки истиқлолу озодиро, ки беҳтарин неъмат барои миллати озодихоҳи тоҷик мебошад, ҳифз намоянд!

Ин Ватани биҳиштосоро дӯст доранд, онро чун амонати аҷдодамон ҳимоя кунанд!

Аз тоҷик будани худ ифтихор дошта бошанд, зеро гузаштагони мо - фарзандони фарзонаи миллати тоҷик дар рушди фарҳангу тамаддуни башарият саҳми бузург гузошта, роҳи ҷаҳониёнро ба сӯйи ҳамзистиву ҳамбастагӣ мунаввар сохтаанд.

Имрӯз мо бояд шукрона аз он намоем, ки давлати мо тинҷу ором аст ва дар ҳавои сулҳу субот орому осоишта кору зиндагӣ дорем. Натиҷаи ҳамин аст, мардуми сарбаланди тоҷик сатҳи зиндагиашонро боло бардошта, қисмати зиёди мардуми мо имрӯз ба зиёрати хонаи Худо мушарраф гардидаанд. Аммо бояд дарк намоем, ки дар қатори зиёрати хонаи Худо бояд дастгириву кӯмак ба табақаи ниёзманди аҳолиро низ дар мадди назар қарор бидиҳем.

Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон гаштаву баргашта таъкид намуданд, ки мо бояд дар амалӣ намудани арзишҳои миллӣ ва динии худ ҳамеша манфиати мардуми Тоҷикистонро дар мадди назар дошта, ба қадри соҳибистиқлолии давлатамон бирасем ва ин неъмати бебаҳоро ҳамчун гавҳараки чашм нигаҳбонӣ намуда, шукронаи онро ба ҷо орем. Зеро дастовардҳои бузурги Тоҷикистон дар замони Истиқлол худ аз худ ҳосил нашудаанд, балки дар натиҷаи ранҷу заҳмат, меҳнати эҷодгарона ва ободкоронаи ҳуди ҷомеаи Тоҷикистон ба даст оварда шудаанд. Бинобар ин мо бо итминони комил гуфта метавонем: Мардуми шарифи Тоҷикистон таҳти роҳбарии хирадмандонаи Пешвои миллат мушкилтарин ва сахттарин имтиҳонҳо ва монеаҳоро дар роҳи бунёди давлати ҳуқуқбунёд, демократӣ ва дунявии миллии худ бурдборона ва муваффақона паси сар карданд ва минбаъд низ барои таъмини арзишҳо ва манфиатҳои миллию давлатии Тоҷикистон дар партави ҳидоятҳои роҳбари мардумии худ муттафиқона мубориза мебаранд. 

 

 

 

Муфассал ...