Яке аз кормандони пурмаҳсули шуъбаи таърих

Яке аз кормандони пурмаҳсули шуъбаи таърих, мардумшиносӣ ва бостоншиносии Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б. Искандарови АМИТ Мамадшерзодшоев Умед Шозодамамадович бо Ифтихорномаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон  барои дастовардҳои илмӣ дар самти таҳқиқи мавзуи “Таърихи афкори илмӣ ва мактабҳои омӯзиши Бадахшон дар асрҳои XV-XIX” сарфароз гардид. Дар робита бо ин руйдоди муҳим Раёсат, ходимони илмӣ ва ҳамаи кормандони Институт Умед Шозодамамадовичро табрику таҳният намуда, хоҳони онанд, ки чунин ифтихорномаҳои пурарзиши ҷодаи илмро бештар сазовор гарданду, илми тоҷикро бо дастовардҳои арзишмандаш пурраву ғанӣ гардонанд.

ПАЁМИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ – АСОСИ ЗИНДАГИИ АРЗАНДА БА ҲАР НАФАР АҲОЛИИ МАМЛАКАТ

ҒОИБНАЗАРЗОДА С.М.

номзади илмҳои иқтисод, дотсент, ходими калони илмии Шуъбаи тадқиқоти иҷтимоиёту иқтисодиёти Бадахшони Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б. Искандарови АМИТ

ПАЁМИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ – АСОСИ ЗИНДАГИИ АРЗАНДА БА ҲАР НАФАР АҲОЛИИ МАМЛАКАТ

Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар заминаи ғояҳои баландпояи пурмазмун асос ёфта, қисми ҷудонашавандаи сиёсати дохилӣ ва хориҷии кишвар ба ҳисоб меравад ва ҷомеаро ба кору фаъолияти пурмаҳсулу самарабахш даъвату ҳидоят менамояд. Паёми имсола санаи 28 декабри соли 2023 ба кулли мардуми меҳнатқарини Ҷумҳурии Тоҷикистон ироа гардид. Паёми Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон кафили субот ва рушди устувори давлат ба ҳисоб рафта, самтҳои асосии ҳаёти иҷтимоӣ, иқтисодӣ, сиёсӣ ва фарҳангии кишварро муайян мекунад. Чун ҳамасола дар Паёми худ ба Маҷлиси Олӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон самтҳои асосии сиёсати дохиливу хориҷии мамлакатро барои солҳои оянда муайян намуда, оиди пешбурди соҳаҳои ҳаётан муҳими мамлакат, аз ҷумла иқтисоду саноат, энергетика, амнияту мудофиа, роҳу нақлиёт, ҳифзи ҳуқуқу тартибот, илму маориф, фарҳанг, тандурустӣ, ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, сиёсати ҷавонон ва варзиш, сайёҳӣ ва ғайраҳо вазифаҳои мушаххас ба миён гузоштанд. Паёми Пешвои миллат роҳнамои рушди устувори кишвар ба ҳисоб рафта, амалӣ намудани нуқтаҳои асосии он метавонад, барои баланд бардоштани сатҳу сифати зиндагии мардуми кишвар, таъмини сулҳу субот дар ҷомеа ва боло рафтани нуфузи Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ мусоидат намояд. Дар суханрониашон Пешвои муаззами миллат қайд намуданд, ки “Соли 2023 барои Тоҷикистон, бо вуҷуди мураккабшавии бесобиқаи вазъи ҷаҳони муосир, инчунин, тағйирёбии иқлим ва оқибатҳои ногувори он – хушксоливу камобие, ки солҳои охир дар минтақа идома дорад, ба шарофати заҳмати аҳлонаву содиқонаи мардуми сарбаланди кишвар боз як соли бобарор гардид. Дар ҳамаи соҳаҳои ҳаёти ҷомеа пешравиҳои назаррас ба даст омада, маҷмӯи маҳсулоти дохилии кишвар нисбат ба соли гузашта 8,3 фоиз зиёд гардид ва ба беш аз 130 миллиард сомонӣ расонида шуд.” Илова бар ин, чуноне ба ҳамаи мо маълум аст, иқтисодиёти кишварамон дар ҳоли рушд буда, қисми даромади буҷети давлат ҳамасола иҷроиши худро ёфта истодааст, аз ҷумла “Қисми даромади буҷети давлатӣ 102,5 фоиз таъмин гардида, давлат ва Ҳукумати мамлакат ҷиҳати иҷрои уҳдадориҳои иҷтимоии худ ва ҳалли масъалаҳои вобаста ба рушди соҳаҳои иқтисодиву иҷтимоии кишвар тадбирҳои мушаххасро роҳандозӣ намуд. Ба ин мақсад танҳо аз ҳисоби буҷети давлатӣ беш аз 40 миллиард сомонӣ равона карда шуд, ки нисбат ба соли 2022-юм 5,3 миллиард сомонӣ зиёд мебошад.” Дар Паёми имсолаи худ Пешвои маҳбуби миллат бори дигар ёдовар аз он шуданд, ки баланд бардоштани сатҳу сифати зиндагии аҳолӣ аз зумраи ҳадафҳои асосии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб рафта, дар ин самт дар даврони соҳибистиқлолӣ корҳои назаррас ба анҷом расонида шуддаст. Инчунин, Пешвои миллат зимни баромад ба соҳаи маориф низ диққати хоса зоҳир намуданд. Таъкид карда шуд, ки бунёди миллат аз маориф оғоз меёбад ва ғамхорӣ нисбат ба маориф – сармоягузорӣ барои рушди нерӯи инсонӣ ва ояндаи ободи давлат ва Ватан мебошад. Мактабҳои олии мамлакатро зарур аст, тамоми шароитҳоро дар таълиму тарбияи донишҷӯён фароҳам оранд ва кӯшиш ба харҷ диҳанд, ки мутахассисони баландихтисосро омода намоянд, ки донандаи на кам аз 2 забонҳои хориҷӣ бошанд. Таъкид гардид, ки забонҳои англисӣ ва русӣ аз тарафи Созмони Милали Муттаҳид дар шумори 6 забонҳои байналмиллалӣ эътироф гардидааст. Аз ин лиҳоз, зарур аст, ки дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, миёнаи касбӣ ва олӣ таълими ин забонҳо ба таври муосир ва дастрас ба роҳ монда шавад. Яке аз ҷиҳатҳое, ки дар Паём баён гардид ин рушди илму маориф ва беҳтар намудани шароит барои толибилмон, омӯзгорон, нависандагон, шоирон, олимон ва аҳли зиё мебошад. Ҳамаи мо хуб медонем, ки сардори давлатамон дар сиёсати худ пеш аз ҳама маорифро гузоштаанд ва дар Паём низ қайд карданд, ки: “Бунёди миллат аз маориф оғоз меёбад ва ғамхорӣ нисбат ба маориф – сармоягузорӣ барои рушди нерӯи инсонӣ ва ояндаи ободи давлат ва Ватан мебошад.” Қайд гардид, ки дар солҳои соҳибистиқлоли сатҳи камбизоатии аҳолии мамлакт ба маротиб паст гардида, ин нишондиҳанда дар соли 2023 ба 21,3 фоиз баробар гардид. Пешвои миллат ба Ҳукумати мамлакат дастур доданд, ки сатҳи камбизоатии аҳолиро дар 7 соли минбаъда, яъне то соли 2030 ба 10 фоиз паст карда шавад. Дар Паём махсусан ба соҳаи маориф таваҷҷӯҳи хоса зоҳир карда шуд ва аз тарафи Сарвари мамлакат дастур дода шуд, ки аз 1 июли соли 2024 маоши кормандони соҳаи маориф, стипендияи донишҷӯён 40% баланд бардошта шавад. Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид карданд, ки таърихи пурифтихори халқи тоҷик мактаби бузурги худшиносиву худогоҳӣ мебошад ва мо вазифадорем, ки ба он арҷ гузорем, саҳифаҳои дурахшони қаҳрамониву диловарии гузаштагони худро омӯзем ва онро дар ҷавонону насли наврас ҳамчун асоси ғояи ватандӯстиву садоқат ба Ватан ташвиқу тарғиб намоем. Мо, ҷавонон кӯшиш ба харҷ дода, ваъда медиҳем, ки тамоми қобилияти ақливу зеҳнии худро, баҳри боз ҳам тақвият додани соҳаи илму маориф сафарбар менамоем.

ДАР ҲОШИЯИ ПАЁМ

   Д. Фозилов – ходими калони илмии Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б.Искандарови АМИ Ҷумҳурии Тоҷикистон

                                                                                                                                                                                 ДАР ҲОШИЯИ ПАЁМ    

  Имрӯзҳо мардуми мо Паёми навбатии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди омӯзиш қарор додааст, зеро он як барномаи мукаммал ва мушаххаси рушди кишвар дар соли 2024 ва солҳои оянда маҳсуб мегардад.

  Матни Паём дар чаҳорчубаи талаботи илмӣ, бо назардошти  таҳаввулот ва дигаргунии мавзӯъҳо омода гардида, нуқтаҳои асосии он бо истифода аз методи муқоисавӣ-таърихӣ асоснок карда шудаанд. Дар Паём баробари ҳидоят намудан, аз ҳар як сохтори давлатӣ ва кормандони масъул ҳалли мушкилот ва ислоҳи камбудиҳо талаб карда мешавад.

Дар робита ба ин дар Паём рақамикунонӣ, вусҳатдиҳии раванди ташкили корхонаҳои саноатӣ, шафофияти иҷроиши  босифати вазифаҳо, беҳтаргардонии мазмуни хизматрасонӣ, фароҳам овардани шароит барои соҳибкорон, ҷорӣ намудани технологияи иноватсионӣ дар коргоҳҳо ва ғайраҳо талаб карда мешавад. Вобаста ба ин ба ҳамаи мо дар Паём чунин вазифагузорӣ шудааст:

• баланд бардоштани обру ва нуфузи омӯзгор, таълимро ба талаботи замон ҷавобгӯ бояд намуд;
• ба омӯзгору донишҷӯй, хонанда шароити бештару беҳтар фароҳам кардан;
• афзоиши аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон минбад низ зарурияти бунёди муассисаҳои таълимӣ-тарбиявӣ, мувофиқ ба стандартҳои ҷаҳониро металабад.

 Инчунин дар Паём ба соҳаи хеле муҳимми ҳозира геология аҳамияти аввалиндараҷа дода шуда,  Ҳукумати мамлакат ва Саридораи геология вазифадор карда шуд, “ки ҷиҳати дарёфти маблағҳои зарурӣ барои тақвияти корҳои таҳқиқотиву геологӣ ва мушахассозии захираҳои мавҷуда тадбирҳои амалӣ андешанд”.  Омӯзиш, ҷустуҷӯ, инкишоф барои истифодаи саноатӣ омода намудани конҳои канданиҳои фоиданок вусъат бахшанд.

      Маълум аст, ки сангҳои гаронбаҳои Бадахшон дар бозори ҷаҳонӣ нархи баланд доранд. Истихроҷи конҳои куҳан таваҷҷӯҳ ба сангҳои пурқиммати Бадахшон дар солҳои Истиқлолияти Ҷумҳурӣ хеле афзуд. Барои он ки ҷойҳои нави корӣ таъсис ёбад ва буҷаи вилоят ғанӣ гардад, лозим аст, ки коркарди сангҳои қиматбаҳо ва ороишии вилоят ташкил карда шуда, зери назорати ҳокимияти давлатии вилоят қарор гирад.

    Ҳоло яке аз конҳои пурқиммати бо номи литий дар ноҳияҳои Ишкошим ва Мурғоб маълум аст, ки қиммати он дар бозори ҷаҳонӣ хеле баланд аст. Дар Бадахшон солҳои пеш коркарди саноати сангҳои гаронбаҳо оғоз гардида буд. Аввалин коргоҳи сангтарошӣ дар ҷамоати деҳоти Поршневи ноҳияи Шуғнон ба кор шурӯъ карда буд ва корҳои зиёде сомон дода шуд, лекин бо сабабҳои номаълум ин кори муҳим қатъ гардид. Ҷоннок кардани коркарди сангҳои қиматбаҳои он айни мудаост.