БОЗ ЯК ИБТИКОРИ НАҶИБИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ ДАР АРАФАИ ИДИ НАВРӮЗ

ВЫШЛА В СВЕТ НОВАЯ КНИГНА!

ФАРҲАНГ, ИЛМ ВА БУЗУРГИИ ШАХСИЯТ: ДАРСҲО АЗ АКАДЕМИК АБДУҶАББОР РАҲМОНЗОДА

Қурбонхонова Нуриҷаҳон

номзади илмҳои филология, мудири шуъбаи

фолклор ва адабиёти Институти илмҳои гуманитарии

ба номи академик Б.Искандарови АМИТ

ФАРҲАНГ, ИЛМ ВА БУЗУРГИИ ШАХСИЯТ:

ДАРСҲО АЗ АКАДЕМИК АБДУҶАББОР РАҲМОНЗОДА

    Зиндагӣ шебу фароз ва қудрату тавоноӣ дорад, ки касе агар бо қувваи зеҳнӣ ва иродаи мумтоз аз он истифода барад, ба бузургӣ ном хоҳад баровард. Бе шаку шубҳа метавон гуфт, ки бузургии дар аснои қувваи зеҳнӣ ва иродаи мустаҳкамро адабиётшинос, фолклоршинос, мунаққид, забоншинос, фарҳангшинос, доктори илмҳои филология, профессор, академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академики Академияи байналмилалии мактабҳои олӣ Раҳмонзода Абдуҷаббор Азизӣ баҳраманд гардидааст. Далели устувор барои гуфтаҳои боло осори илмии устод Раҳмонзода А. А. шуда метавонад, ки чанде аз онҳоро ба тариқи мисол рӯи кор меорам.

    Раҳмонзода Абдуҷаббор Азизӣ ба унвони устурашинос нахустин муҳаққиқест, ки ҷанбаҳои мухталифи устураҳоро таҳқиқ намуда, дар заминаи онҳо моҳияти устура, ҷойгоҳи тафаккури асотирӣ дар зеҳни адабӣ, масъалаҳои устураи эронитабор ва сайри таърихии онҳо дар адабиёти тоҷик, вуруди устураҳои исломӣ ба адабиёти форсии тоҷикӣ, заминаҳои этникӣ, нақши тафаккури асотирӣ, тасаввуроти замониву маконӣ, ҷанбаҳои маҷозиву рамзӣ, давраҳои инкишофи устура, хусусиятҳои диахрониву синхронии таркиби устураҳо, арзиши бузурги маънавии устураҳоро дар масъалаҳои муҳими иҷтимоӣ, фалсафӣ, аз қабили моҳияти инсон, ҷойгоҳи он дар ҷаҳон, муносибат ба табиат, ки дар устураҳо тасвир ёфтаанд ва нависандагони муосир аз онҳо истифода менамоянд, нишон дода, гузаштаро бо ҳозира ва ҳозираро бо оянда пайванд намуд.

     Ҳамзамон ҳамчун нахустин муҳаққиқ ба тариқи муқоисавӣ густариши устураҳоро дар адабиёти ҷаҳон таҳлил намуда, ба адабиёти тоҷик роҳ ёфтани онҳо ва баръакс аз адабиёти тоҷик ба адабиёти ҷаҳон интиқол ёфтани устураҳоро нишон дода, барои дарки амиқи асарҳои бадеии муосир ва ҳифзи онҳо барои наслҳои оянда замина фароҳам овард. Дар баробари ин, аҳаммияти устураҳоро дар адабиёти муосир таҳқиқ намуда, нишон дод, ки устураҳо на ҳамчун манбаъ, балки чун ғояҳои амиқи фарҳангӣ ва фалсафӣ мебошанд, ки дар шароити зуд тағйирёбандаи замони муосир ба таври гуногун метавонанд хизмат кунанд.  

     Устоди арҷманд, академик Раҳмонзода А.А. на танҳо мифологияро ҳамчун илм рушд дод, балки таҳқиқи самтҳои дигари илмро ба пояи нав ворид намуд. Ҳамчун адабиётшинос як зумра мақолаҳои илмӣ-оммавиро роҷеъ ба адибони классик ва муосир навишта, мақоми адибонро дар масъалаҳои ҳамосаи миллӣ, тариқати суфия ва шахсиятҳои ирфонии Хуросон ва Мовароуннаҳр ва дигар масъалаҳо баррасӣ намудааст. Инчунин мақоми Шамсиддин Шоҳинро дар таҳаввули жанри ғазал муайян намуда, вижагиҳои шакливу бадеӣ ва таъсири онро ба ашъори шоирони асри ХХ нишон додааст. Ҳамзамон дар асоси ин таҳқиқот интиқоли арзишҳо, хотираҳои таърихӣ, мансубияти миллиро низ нишон дод.

     Ба унвони забоншинос устод мақолаҳои зиёдеро, ки дорои арзиши баланди илмиву амалӣ ба ҳисоб мераванд, таълиф намуд, ки айни ҳол дар доираҳои мухталифи илмӣ аз онҳо ба тариқи васеъ истифода бурда мешавад.       

      Бояд қайд кард, ки дар замони бо суръат ҷаҳонишавӣ ва заминаи тағйироти иҷтимоӣ зарурати пажуҳиши фарҳанги миллӣ ба миён омадааст, ки ин навъ пажуҳишҳо метавонанд садди роҳи омехташавӣ ва нестшавии фарҳанги миллӣ гарданд. Дар ин ҷода низ академики фарзона Раҳмонзода А.А. саҳми назаррас гузошта, як қатор мақолаву лоиҳаҳо ва барномаҳоро таҳия ва интишор намуд. Онҳо низ дорои вижагӣ ва арзиши хоси худ буда, нишондиҳандаи моҳияти фарҳанги миллӣ, арҷгузорӣ ба фарҳанги гузашта ва аҳаммияти ҳифзу эҳёи онҳо, ки дар ташаккули меъёрҳо ва стандартҳои иҷтимоӣ зарур аст, ба ҳисоб мераванд. Дар мавриди таҳлилу андешарониҳо академики арҷманди мо дар радифи дигар соҳаҳо, ҳатто ҳамчун файласуф низ шинохта мешавад. Таҳқиқоту таълифоти пурарзишашро ҷаҳониён эътироф ва истифода менамоянд, ки дар зербинои ин арҷгузорӣ устод Раҳмонзода А.А. имрӯз шуҳрати ҷаҳониро доранд.

      Устод ба унвони маорифчӣ низ мақоми хосаро пайдо намуда, доир ба бисёр масъалаҳои муҳими рушди маорифи кишвар таҳқиқот ва дар таҳияи барнома, қонунҳо, стратегияҳо ва консепсияҳои соҳаи маориф саҳми беандоза гузоштааст. Аз дастоварду таҳқиқоти устод вобаста ба соҳаи маориф имрӯз дар муассисаҳои мактабиву томактабӣ ва донишгоҳҳову донишкадаҳо васеъ истифода бурда истодаанд.

     Ҳамчун омӯзгор дар баланд бардоштани савияи донишҳои назариявии шогирдони зиёд ва ҷалби онҳо ба масоили гуногуни илмӣ саҳми беназире гузошта, мактаби илмии худро таъсис дод ва шогирдони зиёдеро ба камол расонда истодааст. Дар баробари таълими донишҳои назариявӣ устоди арҷманд ҳамчун намунаи олӣ барои аз худ намудани сиришти неки инсонӣ, худшиносӣ, арҷгузорӣ ба арзишҳои волои миллат ба ҳисоб мераванд.

    Академик Раҳмонзода А.А. ҳамчун ҳомии сулҳу ваҳдат ва ходими барҷастаи давлатӣ низ дар байни ҷомеа маҳбубияту маъруфият ба даст овардааст. Имрӯз буҳрони зиддиятҳо тамоми ҷаҳонро фаро гирифта истодааст ва нотавонбинони миллат аз ин истифода бурда, мехоҳанд, ки кишвари азизамонро ба печидагиҳо ва нофаҳмиҳо миёни минтақаҳову маҳалҳо кашанду миёнашон ҷудоӣ андозанд. Дар ин ҷода устоди арҷманд камоли олимиву инсониро пазируфта, ҳамчун пул миёни маҳалҳову минтақаҳои алоҳида гашта, бо дониши азалиаш онҳоро ба ҳам пайванд менамояд ва таҳкими ваҳдату ягонагиро миёнашон мустаҳкам нигоҳ дошта истодааст. Ҳатто дар нигоҳдории дӯстии халқҳо миёни Тоҷикистону Ӯзбекистон камари ҳиммат баста, шабу рӯз дар хизмати халқ ва миллат қарор дошта, мунтаззам аз ҳолу аҳволи тоҷикони дар Ӯзбекистон буда хабар мегираду дар амалӣ намудани робитаҳои иҷтимоиву сиёсӣ миёни ин ду кишвар саҳмгузор мебошанд. Маҳз садоқату самимияти устод нисбати Ватан, эҳсоси баланд нисбати миллату давлат доштанаш  боис гардид, ки таи фаъолияти илмиву давлатии тулониаш обрӯю эҳтироми зиёдро миёни мардум пайдо кардаст.

     Унсурулмаолии Кайковус таъкид намудаст, ки “Ҳар сифате, ки тааллуқ дорад ба ҷавонмардӣ, дар зераш се чиз нуҳуфтааст, яке хирад, дувум ростӣ, севум мардумӣ” ва мо бе муболиға гуфта метавонем, ки ин се хислатро дар симои устоди арҷманд пайдо намудем. Бороям ифтихор аст, ки шогирди чунин донишманди закӣ, ходими намоёни ҷамъиятӣ, шахсияти беназир, соҳибэътирому соҳибмаърифат ҳастам ва аз сиришти неку дониши азалиаш баҳра бурда истодаам. Албатта, натиҷаи дастовардҳои устоди арҷмандро наметавон бо як сухан ҷамъбаст кард, чун он як таҳқиқоти густурдаро талаб дорад, ки дар оянда  анҷом хоҳад шуд.

      Имрӯз, ки устоди гиромиқадр, академик Раҳмонзода Абдуҷаббор рӯзи мавлуд доранд, бо самимияту муҳаббати фарзандона барояш саломатӣ, умри дароз, рӯзгори пурнишотро таманно дорам. Бигзор ҳамеша сарбаланду сарфароз дар ҳалқаи шогирдон, наздикону пайвандон ва аҳли ҷомеа ба сар баранд.