ДАР ДОИРАИ ЧОРАБИНИҲО БАХШИДА БА ИСТИҚЛОЛИЯТИ ТОҶИКИСТОН:
Таърихчаи кӯтоҳи Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон:
Раванди сиёсии ба даст овардани Истиқлолият дар Тоҷикистон чунин рух дода буд:
- Бозсозӣ ва заифшавии Итифоқи Ҷумҳирияҳои Шуравӣ Сотсиалистӣ (ИҶШС) дар солҳои 80-уми асри гузашта:
Дар солҳои 80-уми асри гузашта дар ИҶШС сиёсати бозсозӣ шуруъ шуд, ки ташаббусгари он Михаил Горбачёв ба ҳисоб меравад. Ин сиёсат боиси заиф шудани ҳокимияти марказӣ ва дар ҷумҳуриҳои шуравӣ эҳёи ҳаракатҳои миллӣ гардид. Дар ИҶШ Тоҷикистон низ баъзе қувваҳо дар бораи мухторият ва истиқлолияти давлат суҳбатҳо меоростанд.
Моҳи августи соли 1991 дар Масква кӯшиши табаддулоти давлатӣ ба амал омад, ки аз ҷониби Кумитаи давлатии вазъияти фавқулодда (ГКЧП) ташкил карда шуд. Ин табаддулот раванди пошхӯрии ИҶШС-ро суръат бахшид, зеро бисёре аз ҷумҳуриҳо онро ҳамчун мояи эълон намудани истиқлолияти давлатии худ истифода карданд.
- Эъломияи истиқлолият (9 сентябри 1991)
Дар аснои ин ҳодисаҳо 9 сентябри соли 1991 Шӯрои Олии ҶШС Тоҷикистон истиқлолияти ҷумҳуриро эълон кард ва кишварамон Ҷумҳурии Тоҷикистон ном гирифт. Ҳоло ин сана ҳамчун Рӯзи истиқлоли Тоҷикистон таҷлил мешавад.
- Ҷанги шаҳрвандӣ (1992-1997)
Пас аз эълони Истиқлолият дар Тоҷикистон ҷанги шаҳрвандӣ оғоз шуд, ки аз соли 1992 то соли 1997 идома кард. Ин низоъ дар натиҷаи ноустувории сиёсӣ, мушкилоти иқтисодӣ ва ихтилофоти қавмӣ ба вуҷуд омад. Муқовимати мусаллаҳона миёни нерӯҳои ҳукуматӣ ва гурӯҳҳои мухолиф, аз ҷумла бунёдгароёни исломӣ ва гурӯҳҳои мухталифи минтақавӣ сурат гирифт. Ин ҷанг хисороту талафоти зиёди молӣ ва ҷониро сабаб гардид, ки боз ҳам вазъияти ногувори сиёсӣ ва иқтисодии ҳамонвақтаи Тоҷикистонро вазнин менамуд.
- Созишномаи сулҳ (1997)
Соли 1997, пас аз чанд соли ҷанг, бо миёнҷигарии СММ ва дигар созмонҳои байналмилалӣ миёни ҳукумати Тоҷикситон бо роҳбарии Президенти давлатамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва мухолифин созишномаи сулҳ баста шуд. Ин созишнома ба ҷанги дохилӣ хотима дода, имконият фароҳам овард, ки кишварамон ба давраи нав - раванди бозсозии босуръати кишвар қадам ниҳад.
- Давраи баъдиҷанги шаҳрвандӣ
Баъди ба охир расидани ҷанги шаҳрвандӣ дар Тоҷикистон раванди бозсозӣ ва тарақиёт бо қадамҳои устувор оғоз гардид. Ҳукумати Тоҷикистон бо роҳбарии Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба тадриҷ институтхои давлатиашро мустаҳкам намуда, иқтисодиёташро тараққӣ дода, муносибатҳоро бо давлатҳои ҳамсоя ва байналмилалӣ созмон медод. Сарфи назар аз душвориҳои марбут ба оқибатҳои ҷанг, Тоҷикистон истиқлолияти худро нигоҳ дошт ва имрӯз давлати соҳибихтиёри арсаи ҷаҳонӣ маҳсуб мешавад.
Истиқлолияти Тоҷикистон дар шароити таҳаввулоти сиёсӣ, ки бо ҷанги шаҳрвандӣ ҳамроҳ буд, ба даст омад, вале баъдан кишвар тавонист ба сулҳу суботи устувор ноил шавад ва рушди худро ҳамчун давлати соҳибистиқлол идома диҳад.
Истиқлолияти давлат яке аз дастовардҳои муҳимми башарият мебошад. Истиқлолият, худмуайянкунӣ ва рушди миллатро таъмин мекунад. Бо вуҷуди ин, дар ҷаҳони муосир истиқлолият бо мушкилоти нав рӯ ба рӯ мешавад, ки давлатҳоро талаб мекунад, ки устувор бошанд ва ба шароити тағйирёбанда мутобиқ шаванд. Ҳифз ва таҳкими Истиқлолият яке аз вазифаҳои асосии ҳар як давлати соҳибихтиёр ба шумор меравад.
Гузоришҳои ходимони илмии ИИГ АМИТ-ро дар доираи ин рубрика интизор бошед!